Avrupalı bir grup araştırmacı, hücrelerin genlerinde olmayan bilgiyi yeni hücrelere nasıl aktardığını ortaya çıkardı. Developmental Cell dergisinde yayınlanan araştırma genlerin ve hücrelerin biyolojik süreçlerindeki ve özellikle hücre bölünmesindeki eksik parçaları tamamlıyor. Elde edilen bulgular kanserin nasıl ortaya çıktığının daha iyi anlaşılmasına yardımcı olabilir. Yetişkin bir insan vücudunun 10 trilyona yakın hücresi genetik olarak aynı olmasına rağmen, her hücre sinir, deri ve kas hücreleri gibi farklı hücre tipleri geliştirir. Bu olay bazı genlerin aktivasyonu bazılarının baskılanması ile gerçekleşir. Özelleşmiş hücreler kendi kopyalarını yaparken bile hangi genlerin aktifleşip hangilerinin baskılanması gerektiğini belleğinde tutar.
Ancak bu bilgi DNA’da olmamasına rağmen kalıtsal olarak yeni hücrelere geçiyor. Bu genetik olmayan diğer adıyla epigenetik talimatlar proteinlerin içinde bulunuyor ve hem genleri hem de kromozomların düzenlenmelerini kontrol ediyor.
Portekiz Gulbenkian de Ciência (IGC) Enstitüsü’nden Lars Jansen’ın yürüttüğü çalışmada araştırmacılar, bu epigenetik merkezlerden birisinin bir hücreden diğerine nasıl aktarıldığını keşfetti. Araştırmanın sonuçları hücre bölünmesi sırasında oluşan hataların kanseri nasıl tetiklediğinin belirlenmesine yardımcı olabilir.
Araştırmacılar dikkatlerini sentromer denen proteinler üzerine yoğunlaştırdılar. Sentromerler hücre bölünmesi sırasında kromozomları tutarak hücre zarına doğru çeken protein yapılardır. Bu şekilde oluşan iki yavru hücre her kromozomdan birer adete sahip olur. Eğer bu süreçte bir hata olursa, yeni hücreler olması gerekenden eksik veya fazla sayıda gene sahip olur ve bu da tümör hücrelerinin ortaya çıkmasına neden olur.
Ekip, sentromerlerin ‘moleküler belleğinin tuttuğu bilinen CENP-A proteinini inceleme altına aldı.. Dr Jansen ve arkadaşları tarafından yürütülen önceki çalışmalarda elde ettiklere bulgulara göre, hücrelerin DNA’larını mitoz bölünmeden önce kopyalamasına rağmen, CENP-A proteini tarafından yönlendirilen sentromerlerin kopyalanması mitozdan sonra gerçekleşiyor. Fakat şimdiye kadar kimse sentromerlerin doğru bir şekilde kopyalanmasını tetikleyen faktörün ne olduğunu bilmemekteydi.
Yapılan bu son çalışmada, araştırmacılar ortaya çıkardı ki bilinen DNA kopyalanma sürecini kontrol eden mekanizma CENP-A proteinin de kopyalanmasını kontrol ediyor. Bu mekanizma hücre döngüsünün aşamalarını harekete geçiren bir moleküler saat gibi çalışıyor.
Dr. Jansen ortaya çıkardıkları sonucu “Epigenetik kalıtımın genel prensiplerini anlamak, genlerin nasıl düzenlendiğini, genomların nasıl organize olduğunu ve bu mekanizmalarda olan hatalardan kaynaklanan hastalıkları anlamamızın temelini oluşturur.” diyerek yorumluyor.
Araştırmaya Amerika ve İngiltere’den de uzmanlar katıldı. Çalışmalar kısmen EPICENTROMERE (sentromer çoğalımının epigenetik mekanizmasını belirleme) projesi tarafından finanse edildi. Ayrıca proje, Avrupa 7. Çerçeve programı dahilinde 100 bin avro değerindeki bir Marie Curie, ‘Uluslararası Yeniden Entegrasyon hibesi’ tarafından da desteklendi.
Ayrıntılı bilgi için;
0 yorum :
Lütfen Yorumunuzun anlaşılır ve imla kurallarına uygun olmasına dikkat ediniz.