Hava taşıtı ya da hava aracı, taşıma kapasitesine sahip her nevi insanlı ya da insansız uçan araç. Balon, zeplin, planör, yelken kanat, helikopter ve uçak gibi çok geniş bir yelpazedeki tüm uçabilen araçlar hava aracı sayılırlar.
Hava Taşıtlarının Tarihçesi
Tarihin en eski çağlarından beri uçabilmek insanoğlunun en büyük hayallerinden biri olmuştur. İnsanoğlu ilk olarak uçurtmayı insan ve malzeme nakli için kullanmaya çalıştı. Uçurtmanın ana vatanı kesin olarak bilinmemekle birlikte 3000 yıl önce Çin’de yaygın olarak kullanılmaktaydı. İlk kullanılabilir/işe yarar hava taşıtı ise, 1783′te icat edilen sıcak hava hidrojen balonu oldu.
19. yüzyılda Britanyalı bilimadamı George Cayley, yay tipi uçurtmalardan bir hava taşıtı üretti. 1853′te ise ilk insanlı planör uçuşu kayıtlara geçti. İtme ve kaldırma kuvvetlerini anlaşılması, insanoğlunun tarih öncesi çağlardan beri saplanıp kaldığı kanat çırpma düşüncesinden sıyrılmasını sağladı. 1890′larda Alman Otto Lilienthal, bugünkü yelken kanata benzer bir uçurtma ile ilk süzülen insan oldu.
Başarısız birkaç denemeden sonra ilk başarılı zeplin 1852 yılında Fransız Henri Giffard tarafından üretildi. Birçok başarılı uçuşa rağmen zeplinler masraflı, yavaş ve hava şartlarından çok etkilenen bir taşıt olması nedeniyle 1930′larda terkedilmeye başlandı. 1937′deki Hindenburg faciası gibi önemli bazı kazalardan sonra ticari kullanımı 1940′larda tamamen durduruldu.
17 Aralık 1903′te Wilbur ve Orville Wright kardeşler, ilk motorlu ve kontrol edilebilir uçakla uçuşu gerçekleştirdiler.
Kısaca Hava Ulaşım Araçlarının Kronolojisi
- M.Ö. 1000 ilk uçurtma yapıldı
- 1783′te sıcak hava hidrojen balonu icat edildi
- 19. yüzyılda Britanyalı bilimadamı George Cayley, yay tipi uçurtmalardan bir hava taşıtı üretti
- 1853′te ise ilk insanlı planör uçuşu gerçekleşti
- 1890′larda Alman Otto Lilienthal, bugünkü yelken kanata benzer bir uçurtma ile ilk süzülen insan oldu
- 1852 yılında Fransız Henri Giffard tarafından zeplin üretildi
- 17 Aralık 1903′te Wilbur ve Orville Wright kardeşler, ilk motorlu ve kontrol edilebilir uçakla uçuşu gerçekleştirdiler.
Hava Taşıtları Tarihi Kronolojisi
1002 yıllarında Cevheri’nin uçma teşebbüsü
1159’da Bizans’ta bir Türk’ün (Sıraceddin) uçma çabası
1600 Hazerfen Ahmet Çelebi yaptığı kanatlarla Galata dan Üsküdara uçarak 6 km. katetmesi, 51 km. saat hıza ulaşması ve 5 dakika havada kalması.
1633 Lagari Hasan Çelebi fişek ile 20 saniye de 1000 feet e çıktı 125 km saat hıza ulaştı ve kanat kullanarak denize indi.
1700 Yıllarında Türk Veli Direko’nun uçuşu
1783 Mongolfier kardeşler ilk balon uçuşunu gerçekleştirdi.
1785 Türkiye’de ilk balon uçuşu
1789 Balonla uçan ilk Türk Polonya elçisi İbrahim Paşa
1852 Otto Lilienthal yaptığı planörle uçmaya başladı.
1861 26 Haziran Bebekte Atıf Bey’in uçuş denemesi.
1900 İlk zeplin uçuşu Ferdinand von Zeppelin tarafından yapıldı
1903 İlk kontrollü ve güç kullanılarak yapılan sürekli uçuş 17 Kasım 1903 de sabah saat 10:35 de Kuzey Carolina ‘da Kitty Hawk ‘ daki Kill Devill Hill ‘de gerçekleşmiştir. Bu uçuşta Orville Wright (1871-1948) 12 hp’lik zincir-çevirmeli Flier-1 adlı uçağı ile 120 feet’lik mesafeyi saat’te 30 mil hava sürati , 6,8 Kmh yer sürati ile 12 saniye boyunca 8-12 feet irtifada yapmıştır.Olayın ilk tanıkları kardeşi Wilbur Wright , dört adam ve bir çocuktur.Bu uçak Washington ‘ da Smithsonian Enstitüsündeki Ulusal Havacılık Ve Uzay Müzesinde bulunmaktadır.
1904 Wright kardeşler (Flyer-2) havada 360 derecelik dönüş
1905 5 Ekim Wright kardeşler 38 dk, 38.4 km. Uçtular.
1907 22 Eylül Wright kardeşler 1 saat 31 dakika 66.5 km.
1908 8 Temmuz Tayyarede ilk kadın Madam Peltier (Milano)
17 Eylül Wilbur Wright Tğm. Sefridge ile uçarken düştüler Tğm. Öldü.
1909 25 Temmuz Louis Bleriot uçarak Manş Denizi’ni geçti ( 38km ). Bleriot 77 km/saate ulaştı. 4 Kasım 1909 Farman 234 km. Katetti. 1 Aralık 1909 Latham 453 metreye tırmandı. 30 aralık 1910 Tabuteau 584 km katetti.
1910 20 Ekim Leblanc 110 km/saat sürate ulaştı. 8 Aralık 1910 Legagneux 3100 metreye tırmandı.
1912 1 Mart Amerikalı Albert Berry Jannus un kullandığı tayyareden paraşüt ile başarıyla atladı.
1930 Frank Whittle ilk jet motorunu tasarladı.
1933 6-8 Şubat: İngiltere’den Güney Afrika’ya ilk duraksız uçuş yapıldı
20 Ekim-4 Kasım: Avustralya’dan Amerika’ya ilk uçuş gerçekleştirildi.
1936 Mart: İngiltere’de ilk spitfire uçuşu gerçekleştirildi.
1937 17 Nisan: Britanya’da Frank Wihettle, dünyanın ilk gasturbine motorlu uçağını başarıyla çalıştırdı.
27 Ağustos: Yanlız gas-turbine motoru gücüyle çalışan Alman Heinkel He-178 uçağı ilk uçuşunu yaptı.
1940 Modern anlamda ilk helikopter İgor Sikorsky tarafından imal edildi.
1941 15 Mayıs: Turbojet ile güçlendirilen İngiliz Gloster Whittle E 28/29 uçağı ilk defa, Granwell Lincolnshire’de uçtu.
1944 12 Temmuz: İngilizlerin ilk jet avcı uçağı Gloster Meteor Mk 1, Kraliyet Hava Kuvvetlerinde servise girdi. 3 Ekim: Almanların ilk jet avcı uçağı Wesserschmitt Me 262, işletmeye girdi.
1947 Uçaklar için Mach kullanım fikri ilk kez İsviçre Zürihten Profesör Ackeret tarafından ortaya atılmıştır.Mach rakamı hareket eden bir kütlenin hızının sesin lokal hızına oranını gösterir. Bu oran ilk kez 1887 de Avusturya Viyana’da Dr. Ernst Mach tarafından kullanılmıştır.Böylece deniz seviyesinde 15 santigrad derecede 1,0 Mach 760,98 Kmh’e eşittir ve deniz seviyesinden 36,089 feet yukarıda , Stratosterde 659,78 Kmh ‘ye düştüğü farzedilir.
İlk süpersonik uçuş (sesten hızlı) 14 Ekim 1947 ‘ de Yüzbaşı Charles Elwood Yeager tarafından California Muroc’ ta Edwards hava üssünde Bell Xs-1 roket uçağında 42.000 feet yükseklikte 1,015 Mach (670Mph) süratle gerçekleştirmiştir.
Havada Kalma Rekoru:Robert Timm ve John Cook Cessna 172 “Hacienda” ile 64 gün 22 sat 55 sn ile havada kalmışlardır Aralık 1958 yılında yerel saat ile 3:53 pm ‘ de Las Vegas ‘ dan kalkmışlar ve 7 Şubat 1959 da 2:12 pm ‘ de aynı hava alanına inmişlerdir.Dünya çenresinde 6 kez uçuşa eşit bir bir mesafe uçmuşlar ve bunu iniş yapmadan havada yakıt ikmali ile geçekleştirmişlerdir.
1949 İlk jet yolcu uçağı Comet tasarlanmaya başladı.
1953 20 Mayıs: Amerikalı bayan Jacqueline Cockrane, North American F-86 Sabre ile uçarak dünyada süper sonik hızla uçan ilk bayan oldu.
1954 15 Temmuz: Amerika’nın ilk Turbojet-güçlü ticari uçağı Boeing-707’nin ilk uçuşu.
1957 4 Ekim: İlk insan yapısı uydu, Sputnik 1, Rusya tarafından dünya yörüngesine fırlatıldı.
1961 12 Nisan: Uzayda seyahat eden ilk kozmonot Yuri Gagarin’I de taşıyan Rusların Vostok 1 adlı uzay gemisi dünya yörüngesine fırlatıldı.
1963 16 Haziran: Vostok 6 ile dünya yörüngesine fırlatılan Rus kozmonotu Valentina Tereshhova, uzaya seyahat eden ilk bayan oldu.
1966 20 Haziran: İngiliz bayan havacı Sheila Scott, 33 gün 3 dakikalık dünya etrafındaki uçuşundan sonra Heatrow’a inerek kadınların yeni bir rekorunu kırdı.
1967 3 Ekim: Kuzey Amerikan X-15 A-2 roket-güçlü araştırma uçağı, W.J.Knight tarafından 7.279 km. Hızla uçuruldu.
1968 31 Aralık: Uçurulan ilk süpersonik ticari taşıma uçağı olan Rus Prototip Tupolev TU-144, ilk uçuşunu yaptı.
Havadan Fırlatılma Rekoru:Rekor sabit kanatlı uçak US North American Aviation X-15A-2 ( X-15A dan modifiye edilmiştir ) ile kırılmıştır.İlk uçuş 15 Haziran 1964 yılında sıvı oksijen ve immonia roket itiş sistemi ile gerçekleşmiştir.Kullanılan özel malzemeler 3000 Fahrenheit sıcaklığa dayanabiliyordu.İniş sürati 242 mph ve elde edilen en yüksek hız 4,520 mph ( 6,7 mach ) olarak 24 Ekim 1968 de Binbaşı William J. Knight tarafından gerçekleştirilmiştir.
1969 9 Şubat: Dünyanın en geniş gövdeli turbofan güçlü uçağı Boeing 747 nin ilk uçuşu.
2 Mart: Fransa Toulouse’da süersonik taşıma uçağı Anglo-French Concorde’un 001 prototipi ilk uçuşunu yaptı.
21 Temmuz: Amerikan astronot Neil Armstrong ay yüzeyine basan ilk kişi oldu ve Tranquility denizine ay inişi yaptı.
1970 12 Eylül: Ruslar tarafından içinde insan olmadan fırlatılan uzay gemisi Luna 16, aya iniş yaptı ve remote kontrol vasıtasıyla aydan toprak numuneleri alarak, 24 Eylül’de başarıyla geri döndü.
1971 31 Temmuz: İlk defa bir Boeing Lunas Rowing aracı, ayın yüzeyine sevkedildi.
1974 14 Ağustos: Prototip çok-rollü savaş uçağı Panamia MRCA (şimdi Tornado) nın ilk uçuşu.
23 Aralık: Prototip stratejik bombacı Rochwell enternasyonel B-1 lerin ilk uçuşu.
20 Temmuz: Viking Lander’ın Mars’a ilk değişi.
28 Temmuz 1976 da Yüzbaşı Eldon Joersz ve Binbaşı Geogre T. Morgan Lockheed SR-71A ile2,193,167 mph hıza ulaşmışlardır
25 Şubat: Rusların iki kişilik Soyuz 24 aracının 424 saat 48 dakikalık uçuşu esnasında Solyut 5 uzay laboratuvarıyla birleşmesi gerçekleştirildi.
İlk Yakıt İkmalsiz Dünya Çevresi Uçuş : Dick Rutan ve Jeana Yeager Dick ‘ in kardeşi Burt Rutan tarafından dizayn edilenözel imalat Voyager 1990 ile 14-23 Aralık 1986 ‘ da California Hava Üssünden uçtular.Uçuşu 9 gün 3 dk 44 sn sürdü ve 25,012 mil ‘ i ortalama 115,80 mph ile tamamladılar.110,8 ft genişliğindeki kanat uzunluğu ile 1,240 galon yakıt alan uçak 8934 lb ağırlığında idi. Yapımı 2 yıldan fazla sürüp 22,000 adam/saat işçilik harcandı.
En Uzun Planlı Uçuş : United Airlines ile durmaksızın Los Angeles Sidney arası özel performanslı Boeing 747 SP ile 14 saat 50 dk sürmektedir.Aradaki mesafe ise 7,487 mil ‘ dir.
En Kısa Planlı Uçuş : United Airlines Boeing 727 ile San Francisco -Oakland California arasında günde üç kez gidiş-dönüş uçuş vardır ve 12 mil ‘lik uçuş süresi ortalama 5 dk ‘dır.
1986 Çılgın havacılar Dick Rutan ve Jeane Yeager hiç durmadan Voyager adını verdikleri uçaklarıyla dünya turu yaptılar.
1997 Dünyanın en büyük uçağı Airbus A3XX’in yapım çalışmaları başladı.
1998 Dünya turu ilk defa bir ultralight ile 80 günde tamamlandı.
0 yorum :
Lütfen Yorumunuzun anlaşılır ve imla kurallarına uygun olmasına dikkat ediniz.