Akdeniz bölgesinin bölümleri ve özellikleri nelerdir?

TÜRKİYE’NİN ŞAHESERLERİ

(Akdeniz)

1-Karain Mağarası

 Katran Dağları üzerinde doğal bir mağaradır.Yapılan arkeolojik kazılarda bu mağaranın insanlarca barınak olarak kullanıldığı anlaşılmıştır.

2-Kınık-Xanthos

 Kınık köyü yakınlarında antik bir kenttir.Bu kent İlk çağda en büyük idari ve dini merkezdi.Roma ve Bizans dönemlerinde önemli yapıtlarla donatılmıştır.

3-PERGE

 M.Ö.3000 yıllarında kurulmuş antik bir kenttir.İki katlı takı, direkli caddesi en önemli kalıntılarıdır.

4-ASPENDOS

 Bir adıda Belkıs’tır.140 yıllarında kurulmuş antik bir kenttir. En önemli yapısı tiyatrosudur.Bu tiyatro günümüze kadar ulaşabilen Anadolu’daki Roma tiyatrolarının en sağlam örneğidir.

5-ALANYA KALESİ

 Bu kale ilk kez Romalı korsanlar tarafından yapılmıştır.Sonra Aleaddin Keykubat burayı fethetmiş kaleyi yeniden inşa etmiştir.Bu kalenin 33m yükseklikteki Kızıl Kale’si ünlüdür.

6-DEMRE NOEL BABA KİLİSESİ

 Antalya’nın Kale bucağındadır.Aziz Nikolas’ın burada doğup ölmesi nedeniyle bu kilise yapılmıştır.Yoksullara yardımıyla tanınan Aziz Nikolas sonradan Noel Baba’ya dönüştü.

7-LİKYA KAYA MEZARLARI

 Muğla ve Antalya civarındaki kaya mezarları genelde ev biçimindedir.Ön yüzünde küçük bir kapı bulunmaktadır.

8-AMERİMNİA MOZAİĞİ

 Antakya yakınlarında bir kaya mezarında bulunmuş olup III.yüzyıla aittir.Amerimnia “güven” anlamına gelir.

ADANA BÖLÜMÜ

   Adana bölümü,Antalya bölümünden daha geniş bir alana yerleşmiş olup,nüfusun fazla olduğu bir yerdir. Başlıca şehirleri Adana, Mersin, Kahramanmaraş,Osmaniye,Kilis ve Antakya’dır.

Adana bölümü,adını içinde bulduğu Adana şehrinden alınmıştır.

           

Tabiat şartları

   Antalya bölümünden Manavgat Çayı ile ayrılır. Orta Toroslar büyük bir alan kapsar. Bolkar Dağları, Aladağlar, Tahtalı Dağları, Bilboğa Dağları, Nur Dağları ve Geyik Dağları bölümün başlıca dağlarıdır. Özellikle doğu kesimlerinde dağlar fazladır. Sertavul, Gülen ve Belen doğal geçitleri büyük bir önem taşır. Bölümün tek platosu Taşeli platosu olup, Silifke Ovası, Çukurova Ovası ve Amik Ovası tarıma elverişlidir. Göksu, Seyhan ve Ceyhan  Akarsuları bölümün önemini artırır. Ayrıca Seyhan ve Ceyhan Barajları bulunur. Kıyılarda Akdeniz iklimi görülür. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar yağışlı ve ılıktır. Nem oranı fazladır. Yer yer makiler görülür, içlere gidildikçe Akdeniz iklimi yerini karasal iklime bırakır.

Nüfus ve ekonomi: 

   Şehirleşme fazla olduğundan sanayi, iş ve ticaret merkezi olan Adana Türkiye’de nufusun 2/3 kadarını toplamıştır. Mersin önemli bir liman şehridir. Özellikle Alanya ve Anamur önemli yöreler olup, gelişmişlerdir. Silifke, Taşucu ve Osmaniye gelişmektedirler. İskenderun ve Mersin körfezleri işlek yerlerdendir. Hatay İli’nin merkezi Antakya'dır. İlk Çağda Roma imparatorluğu döneminde dünyanın en büyük iki şehrinden biri Roma diğeri de Hatay’dır. Bu yüzden büyük önem taşıyan Adana Bölümünün önemli turistik yerleri arasında, Adana Bölge Müzesi ve çok eski yıllarda yapılmış Aziz Petrus Kilisesidir.

            Ekonomi açısından tarımın önemi büyüktür. Pamuk, susam, yer fıstığı yani sanayi bitkileri ve turunçgiller  yetiştirilir. Seracılık, turfanda sebze ve meyvecilik yapılır.

            Krom, linyit,demir, kurşun, boksit ve civa bölümün başlıca yeraltı kaynaklarıdır.

            Mersin’deki Petro-kimya, İskenderun’daki sun’i gübre ve Türkiye’nin en büyük kağıt fabrikası olan Taşucu, başlıca sanayi kuruluşlarıdır.

            Gelir kaynaklarının başında turizm gelir. Özellikle Alanya ve çevresi iyi bir turizm kaynağıdır.

AKDENİZ BÖLGESİ

SORULAR

1-Adana Bölümü Antalya Bölümü’nden ne ile ayrılır?

2-Antalya Bölümü’ndeki en önemli girinti ve çıkıntı nelerdir?

3-Karstik şekil ne demektir? Hangi alanda bulunur?

4-Bölgede son nüfus sayımına göre km²’ye kaç kişi düşer?

5-Adana Bölümü bölge nüfusunun ne kadarını toplamıştır?

6-Antalya bölümündeki başlıca merkezleri yazınız.

7-Akdeniz Bölgesi’nin doğusunda, kuzeyinde, güneyinde ve güneydoğusunda hangi yerleşmeler vardır?

8-Antalya Bölümü’nün turizminin gelişmesinin 4 nedenini yazınız.

9-Akdeniz Bölgesi’nde halkın geçim kaynakları nelerdir?

10-Burdur ve Eğirdir göllerini karşılaştırınız.

KAYNAKLAR

1-Dictionnaire  Larousse sayfa 70

Milliyet  Yayınları 1994

2-Büyük Larousse sayfa 256

Milliyet Yayınları 1992

            3-Ana Britanica sayfa 342

University of Chicago

            4-Temel Britanica sayfa 260

ANTALYA BÖLÜMÜ

                       

Tabiat Şartları

   Antalya Bölümü bölgenin batısında yer alır.Bölümün yüzey şekillerinin büyük bir bölümünü Batı Toroslar kaplar.Batı Toroslar Bey, Geyik, Barla Dağları’ndan oluşur. Göller Yöresi’ndeki Tefenni, Acıpayam ve Teke yöresinde Elmalı ovaları başlıca düzlüklerdir.Göller Yöresi’ne kadar uzanan Batı Toroslar burada ters “V” harfi biçiminde kıvrılarak güneydoğuya yönelirler.Bu bölümün en önemli girintisi en iç kesimde yeralan ve il merkezinin adıyla anılan geniş Antalya Körfezi’dir. Başlıca çıkıntı ise Dalmaç tipi kıyı biçimine raslanan Teke Yarımadası’nın güneydoğu ucundaki Kilidonya Burnu’dur.Dim, Alara, Manavgat, Köprü, Alakır ve Demre Çayları ile Aksu Kaynaklarını Toroslardan alan başlıca akarsulardır.Göller Yöresi’ndeki göllerin adları Eğirdir, Beyşehir, Acıgöl ve Burdur Gölü’dür.

Bu bölümde iki tip iklim görülür.Kıyılarda Akdeniz iklimi(Yazlar sıcak ve kurak,kışlar ılık ve yağışlı),iç kesimlerde ise Karasal iklim (kışlar soğuk ve yağışlı, yazlar sıcak) gözlenir.Buna bağlı olarak kıyıların bitki örtüsü makiler,iç kesimlerin ki ise bozkırdır.

           

Nüfus ve Ekonomi

   Bu bölümün nüfusu Adana Bölümüne göre daha azdır.Nüfus genellikle kıyılarda ovalarda ve Göller Yöresi’nde toplanmıştır.Şehirleşme oranı düşüktür. Bölümün en büyük merkezi Antalya’dır.Kıyı kesiminin diğer merkezleri ise Köyceğiz, Dalaman, Fethiye, Kaş ve Manavgat’tır.İç kesimlerde ise en büyük merkezler Isparta ve Burdur’dur.Elmalı, Eğirdir, Beyşehir, Seydişehir, Keçiborlu ise bu kesimin diğer önemli yerleşmeleridir.

  Ekonomi tarım ve turizme dayalıdır.Kıyılarda, pamuk, yağlı tohumlar, turunçgiller ve kuytu köşelerde muz yetiştirilir. Turfanda sebzecilik çok gelişmiştir.Seralar geniş yer kaplar.

İç kesimlerde başta buğday olmak üzere tahıl en önemli tarım ürünüdür.Göller yöresinde haşhaş, gül ve şekerpancarı yetiştirilir.Bu bölümde hayvancılık fazla yapılmamaktadır. Hayvancılıkta küçükbaş olarak en çok koyun ve kılkeçisi başlıca gelir kaynaklarındandır.Bölüme adını veren Antalya ise bitkisel üretim açısından gelişmiş iller arasındandır.Türkiye’nin büyük kentlerini besleyen bir bölümdür.Ekonomik değeri yüksek olan sanayi bitkileri, pamuk, anason ve yerfıstığıdır.Sıcak iklim meyveleri ise muz, portakal, limon, mandalina, turunç ve greyfurttur.Seralarda en çok domates, karpuz, kavun, taze bakla, biber, salatalık, taze fasulye, patlıcan ve kabak yetiştirilir.

   Isparta gülyağı ve halı üretimi ile ünlüdür.Yine bu yörede çimento, Burdur’da şeker, Antalya’da Ferro-Krom fabrikaları ile Keçiborlu’da Kükürt ve Seydişehir’de alüminyum tesisleri bölümün başlıca sanayi kuruluşlarıdır.

   Yeraltı zenginlikleri;Keçiborlu’da kükürt,Fethiye dolaylarında krom, Seydişehir yakınlarındaki Toroslarda ise alüminyumun ham maddesi olan boksit çıkarılır.

   Turizm: Karayollarının gelişmesi,Antalya ve Dalaman  Havaalanlarının açılması yurtdışı ve havayolu bağlatılarının ve iletişim şebekelerinin kurulması turizmin gelişmesinde büyük rol oynamıştır.Akdeniz kıyısında kilometrelerce uzanan plajlar vardır.Örnek olarak Konyaaltı,Belek,Karpuzkaldıran,Side ve Patara plajlarını verebiliriz.Antalya ilindeki başlıca antik kentler; Aspendos, Alanya, Perge, Side, Olimpos, Selge, Phaselis, Ksantos, Termessos ve Myra’dır.

ADANA BÖLÜMÜ

   Adana bölümü,Antalya bölümünden daha geniş bir alana yerleşmiş olup,nüfusun fazla olduğu bir yerdir. Başlıca şehirleri Adana, Mersin, Kahramanmaraş,Osmaniye,Kilis ve Antakya’dır.

Adana bölümü,adını içinde bulduğu Adana şehrinden alınmıştır.

           

Tabiat şartları

   Antalya bölümünden Manavgat Çayı ile ayrılır. Orta Toroslar büyük bir alan kapsar. Bolkar Dağları, Aladağlar, Tahtalı Dağları, Bilboğa Dağları, Nur Dağları ve Geyik Dağları bölümün başlıca dağlarıdır. Özellikle doğu kesimlerinde dağlar fazladır. Sertavul, Gülen ve Belen doğal geçitleri büyük bir önem taşır. Bölümün tek platosu Taşeli platosu olup, Silifke Ovası, Çukurova Ovası ve Amik Ovası tarıma elverişlidir. Göksu, Seyhan ve Ceyhan  Akarsuları bölümün önemini artırır. Ayrıca Seyhan ve Ceyhan Barajları bulunur. Kıyılarda Akdeniz iklimi görülür. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar yağışlı ve ılıktır. Nem oranı fazladır. Yer yer makiler görülür, içlere gidildikçe Akdeniz iklimi yerini karasal iklime bırakır.

Nüfus ve ekonomi: 

   Şehirleşme fazla olduğundan sanayi, iş ve ticaret merkezi olan Adana Türkiye’de nufusun 2/3 kadarını toplamıştır. Mersin önemli bir liman şehridir. Özellikle Alanya ve Anamur önemli yöreler olup, gelişmişlerdir. Silifke, Taşucu ve Osmaniye gelişmektedirler. İskenderun ve Mersin körfezleri işlek yerlerdendir. Hatay İli’nin merkezi Antakya'dır. İlk Çağda Roma imparatorluğu döneminde dünyanın en büyük iki şehrinden biri Roma diğeri de Hatay’dır. Bu yüzden büyük önem taşıyan Adana Bölümünün önemli turistik yerleri arasında, Adana Bölge Müzesi ve çok eski yıllarda yapılmış Aziz Petrus Kilisesidir.

            Ekonomi açısından tarımın önemi büyüktür. Pamuk, susam, yer fıstığı yani sanayi bitkileri ve turunçgiller  yetiştirilir. Seracılık, turfanda sebze ve meyvecilik yapılır.

            Krom, linyit,demir, kurşun, boksit ve civa bölümün başlıca yeraltı kaynaklarıdır.

            Mersin’deki Petro-kimya, İskenderun’daki sun’i gübre ve Türkiye’nin en büyük kağıt fabrikası olan Taşucu, başlıca sanayi kuruluşlarıdır.

            Gelir kaynaklarının başında turizm gelir. Özellikle Alanya ve çevresi iyi bir turizm kaynağıdır.