aşık tarzı halk şiirinin özellikleri ve çeşitleri nelerdir?

AŞIK TARZI NAZIM BİÇİMLERİ
KOŞMA 

§ Türk Halk edebiyatının en çok sevilen, en çok kullanılan nazım şeklidir
§ .Dörtlük sayısı genelde 3 ile 5 arasında değişir. 
§ Koşmalarda fenellikle 11'li hece ölçüsü kullanılır. 4+4+3=11 ya da 6+5=11.
§ Genelde yarım kafiye kullanılır. 
§ Koşmada genellikle; doğal güzellikler, sevgi, aşk, özlem, kahramanlık, eleştiri, acı, yakınma, hayata ait görüşler konu olabilir. 
§ Uyak düzeninde; ilk dörtlük; aaab, abab, aaba veya abcb şeklinde, diğer dörtlükler cccb, dddb şeklindedir. 
§ Genelde şiirin içinde özellikle de son dörtlükte şairin mahlası bulunur. 
§ Koşma halka hitap ettiği için dili sade, anlatımı yalın ve içtendir. 
§ Koşmalar işlenen konulara göre çeşitli isimler alır. Bunlar aynı zamanda âşık edebiyatı nazım türleridir. Koşma nazım türleri şunlardır:

TAŞLAMA :Kişilerin ve toplumun kötü yanlarını yeren eleştiren şiirlerdir. Divan edebiyatı;Hicviye Batı edebiyatı;Satir. Günümüz edebiyatı;Y ergi Dertli, Seyrani, Kazak Abdal, Aşık Veysel bu türde eser veren en ünlü ozanlardır.

KOÇAKLAMA:
§ Yiğit anl***** gelen “koçak” sözcüğünden türetilmiştir.
§ Bu türde yiğitlik, kahramanlık ve savaş konuları işlenir
§ Köroğlu ve Dadaloğlu bu türde en güzel örnekleri vermiştir.
GÜZELLEME:
§ Sevgilinin ve doğanın güzelliklerini konu edinen şiir türüdür
§ Bu türün en önemli şairleri:Karacaoğlan ve Noksani’ dir.
AĞIT:
§ Sevilen bir kişinin ölümünden duyulan üzüntüyü dile getirmek için söylenir.
§ İslamiyet önceki Türk Edb.-Sagu Divan Edebiyatında-Mersiye
§ En önemli şairleri: Kağızmanlı Hıfzı, Bayburtlu Zihni’dir.

SEMAİ:
1.Tabiat, sevgi ve ayrılık konularını işler.
2. Sekizli hece ölçüsüyle yazılırlar.
3. Özel bir beste ile söylenirler.
4. Nazım birimi dörtlüktür. En az 3, en çok da 5,6 dörtlükten oluşur.
5. İlk dörtlüğü aaab, abab, aaba, abcb şeklinde diğer dörtlükler dddb, eeeb, fffb şeklindedir.
6. Sona doğru şairin mahlası bulunur.
7. Karacaoğlan'ın semaileri çok ünlüdür.

UYARI: Semailer koşmalardan hece sayısı ve özel ezgisi bakımında ayrılır.

VARSAĞI
1. Güney Anadolu'da yaşayan Varsak Türkmenlerine ait halk şairleri tarafından söylenen şiirlerdir.
2. Özel bir bestesi vardır.
3. 8'li hece ölçüsü ile söylenir.
4. Varsağıda hayattan ve talihten şikayet gibi konular da işlenir.
5. Şiirin sonuna doğru mahlas kullanılır.
6. Yaygın olmayan bir nazım şeklidir.
7. En güzel örneklerini Karacaoğlan vermiştir.

UYARI: Semai ile benzerlik gösterir. Varsağının semaiden farkı, ezgisi ve "Bre, hey" gibi ünlemler kullanılarak erkekçe, yiğitçe bir söyleyişe sahip olmasıdır.

Destan 
1. Nazım şekli bakımından koşmaya benzer.
2. Nazım birimi dörtlüktür. Dörtlük sayısı sınırlı değildir.
3. Hece ölçüsünün 11'li kalıbı kullanılır.
4. Son dörtlükte şairin mahlası geçer.
5. Destanda konu olarak toplumu ilgilendiren, heyecana getiren savaş, kahramanlık, isyan, yangın gibi konular, ayrıca; dalkavukluk, gülünç olaylar, parasızlık vb. işlenir.
6. Bu türe en güzel örneklerden biri; Kayıkçı Kul Mustafa'nın Genç Osman Destanı'dır.

UYARI 1: Halk Edebiyatındaki en uzun nazım şeklidir. Bazı destanlarda dörtlük sayısının yüzü geçtiği görülür.
§ Koşmadan farkı; uzun oluşudur.
§ Âşık Edebiyatı nazım şekillerinden olan destan, milletlerin tarihine ait kahramanlıkları konu edinen halkın ortak malı olan destanlarla karıştırılmamalıdır.