Yusuf Has Hacip Kimdir - Kutadgu Bilig nedir?

Yusuf Has Hacib ve Kutadgu Bilig

Balasagun’da doğan, orada arap ve Fars dili ve edebiyatı, tarih, felsefe, tıp gibi bilim dallarında öğrenim gören Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig (Mutluluk veren bilgi, 1069-1070) adlı eserini Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Kara Han’a sunmuş, bundan ötürü, has haciblik görevine atanmıştır. İlk islami Türk mesnevisi olarak kabul edilen Kutadgu Bilig’de eski yunan, hint, çin, iran düşüncesinden izler taşıyan devlet anlayışını oluştururken, eski türk devlet geleneği (töre) ile islami öğeleri ustaca kaynaştırmış, bir senteze varmıştır. Platon’un Devlet’i (politeia) gibi Orta asya türk-islam dünyasının devlet felsefesinin anlatıldığı mesnevide, dört ana ilke, yönetimdeki dört kişiyle simgeleştirilmiştir. Doğru yasa, mutluluk, akıl ve anlayış yaşamın ve dünyanın sonu, ahret. Yöneticilerin temel nitelikleri ve görevlerinin, saray örgütü vb.’nin devlet yönetme anlayışı çerçevesinde anlatıldığı Kutadgu Bilig, Türk islam ortaçağına özgü bir devlet ütopyasıdır. Bu ütopyada üstün bir konumu olan bey ulusçu ve demokrat tavırlarıyla seçkinleşir. Doğru yasa koyucu ve uygulayıcıdır. Halkını ülkesini adaletle ve merhametle yönetir, bilgiyi ve aklı yücetir. Akıllı danışmanları çoktur. Halkına doğru yolu ve erdemleri öğretir. Bu dünyada bilgiye verdiği önem, öbür dünyadaki yerini de belirleyecektir.