Destanın çıktığı dönemin özellikleri

Edebi Türler
(Destan)
Kahramanlarının olağanüstü eylemlerini coşkulu, törensel bir üslupla anlatan ve genellikle birkaç bölümden oluşan manzum yapıtlardır. Bilinen en eski edebiyat türlerinden biridir. Yunanca “espos” sözcüğünden gelmektedir. Mitoloji, efsane, folklor ve tarihi öğeler içerir. Destanlar ve destansı öyküler ilkçağlardan beri dünyanın her yerinde gelenekleri sonraki kuşaklara aktarmak için kollektif olarak yaratılmış edebi biçimlerdir.

Destanların ortak özellikleri:

Hepsinde yarı tanrısal nitelikler taşıyan bir ya da birçok kahramandan söz edilir. Destan bu kahramanın eylemleri üzerine kurulmuştur. Olaylar çok geniş bir kozmik coğrafya üzerinde geçer. Bir destanın dünyası ortaya çıktığı zaman içinde düşünebilecek her şeyi barındıran bütünsel, çok yönlü bir dünyadır. Hemen bütün destanlarda uzun yolculuklar anlatılır. Çoğu destanda olaylara doğaüstü yaratıklar da katılır. Kişiler, olaylar, doğal varlıklar hep gerçek yaşamdaki boyutlarından daha büyük, daha zengindir. Özellikle sözlü destanlarda uzun anlatı, betimleme (tanımlama) ve konuşma bölümleri bulunur. Öykü içinde öyküye yer verilir. Törensel söyleyişler ve kamusal duyarlılık hâkimdir. Destanlar temel olarak iki gruba ayrılır.

Masal ve destanlar sözlü edebiyat geleneğimize ait ürünlerdir. Yani henüz yazı kullanmadan önce ortaya çıkmışlardır. Günümüze ağızdan ağıza söylenerek, dilden dile aktarılarak gelmiştir.
Halk hikayelerine ilk örnek Dede Korkut hikayeleri olarak bilinir. Bu hikayeleri incelediğimizde 15.yy Anadolu Türkçesi kullanıldığı görülür. Yani Oğuzlar zamanıdır. O zaman diyebiliriz ki halk hikayeleri de destan ve masal gibi yazıdan önce ortaya çıkmış fakat başarılı bir şekilde yazıya aktarılmışlardır.
Mesnevi, nazım biçimi olarak İran edebiyatının malıdır. Arap ve Türk edebiyatına İranlılardan geçmiştir. Türk edebiyatında mesnevi, divan edebiyatı nazım türlerindendir. Türk edebiyatına girişi 11. yüzyılda Yusuf Has Hacib'in Kutadgu Bilig adlı yapıtıyla başlar.
Roman ve hikaye Tanzimat döneminde edebiyatımıza girmiştir. Batılılaşma döneminin etkisiyle, batı edebiyatlarının mahsulü olan bu türler de edebiyatımıza girmiştir.

Ders kitabımızdaki bu sorunun asıl amacı, bizlere edebi geleneklerimizi ve geleneklerin ürünleri kavratmaktır. Özetle şunu diyebiliriz; masal, destan gibi ürünler sözlü edebiyat geleneğine; mesnevi divan edebiyatı geleneğine; roman, hikaye gibi ürünler de Tanzimat dönemi Türk edebiyatı geleneğine ait anlamaya bağlı olay yazılarıdır.