Mondros Ateşkes Antlaşmasının Maddeleri nelerdir?

Mondros Ateşkes Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı sonunda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf devletleri (Fransa, İngiltere, İtalya) arasında yapılan silah bırakma antlaşmasıdır (30 Ekim 1918). Savaş sonuna doğru İttihat ve Terakki Hükümeti, Talat Paşa’nın istifası üzerine görevden çekildi. 

Yeni hükümeti kuran Ahmet izzet Paşa, Büyükada’da tutsak bulunan General Towsend’in aracılıkyapmasını sağlayarak onu, Çanakkale Boğazı önünde bulunan İngiltere’nin Akdeniz Filosu komutanı Amiral Calthorpe’in yanına gönderdi (18 Ekim 1918). Amiral Calthorpe bir süre sonra, İngiltere ve müttefikleri adına ateşkesin görüşülmesine hazır olduğunu bildirince, Osmanlı Hükümeti, sekiz maddelik bir yönerge hazırlayarak Rauf Bey (Orbay) başkanlığındaki bir kurulu ateşkesi imzalamak üzere görevlendirdi. Görüşmeler 27 Ekim 1918′de Limni Adası’nın Mondros Limanı’nda demirli bulunan Agamemnon savaş gemisinde başladı. İtilaf devletleri adına görüşmelere başkanlık eden amiral Calthorpe, çok ağır koşullar içeren bir antlaşma önerisiyle geldi. Osmanlı delegeleri bu koşulları yumuşatmaya çalıştılar. Ancak 30 Ekim 1918′de amiral Calthorpe, bir ültimatom vererek antlaşmanın hemen imzalanmasını, imzalanmazsa görüşmelerin kesileceğini bildirmesi üzerine, Osmanlı delegeleri Mondros Mütarekesi’ni imzalamak zorunda kaldılar (30 Ekim 1918).

25 maddeden oluşan ateşkesin önemli maddeleri şöyledir:

* Çanakkale ve İstanbul boğazlan itilaf devletlerine açık tutulacak ve Karadeniz’e geçiş sağlanacak, geçiş güvenliğini İtilaf devletleri sağlayacak. Çanakkale ve İstanbul boğazlarının kıyılarında bulunan kaleler İtilaf devletlerince işgal edilecek.

* Osmanlı sularındaki tüm mayın tarlalarının, torpido kovanlarının kaldırılması için yardım edilecek,

* Karadeniz’deki mayınlara ilişkin tüm bilgiler verilecek,

* İtilaf devletleri uyruğu olan savaş tutsaklarıyla, göz altındaki ya da tutsak Ermenilerin tümü hiçbir koşul öne sürülmeden İtilaf devletlerine teslim edilecek.

*Sınırların denetlenmesi ve iç düzenin korunması için gerekli olan birliklerin dışındaki Osmanlı Ordusu hemen terhis edilecek.

*Osmanlı kara sularında ya da Osmanlıların işgali altındaki sularda bulunan tüm savaş gemileri teslim edilecek, kolluk ve benzeri amaçlar için gerekli görülebilecek bazı küçük gemilerin dışında, İtilaf devletleri tarafından belirlenecek ve Osmanlı limanlarında göz altında tutulacak.

*İtilaf devletleri herhangi bir stratejik noktayı işgal etme hakkına sahip olacak.

*Ateşkesin yapıldığı anda Osmanlı işgali altında bulunan tüm liman ve demirleme yerleri İtilaf devletleri gemilerince kullanılacak.

*İtilaf devletleri her türlü gemi onarımı için Osmanlı liman ve tersanelerinden yararlanacak.

*Toros tünelleri İtilaf devletleri tarafından işgal edilecek.

*Kafkasya ve Kuzeybatı İran’da bulunan Osmanlı birlikleri savaş öncesindeki sınırlarına çekilecek.

*Tüm telsiz telgraf ve kablo istasyonları İtilaf devletleri tarafından denetlenecek.

*Denizciliğe, askerliğe ve ticarete ilişkin her türlü gereç yok edilemeyecek.

*İlke gereksinmesi karşılandıktan sonra Osmanlı topraklarında çıkan kömür, akaryakıt ve deniz gereçlerinin fazlası İtilaf devletlerince satın alınacak, bunların hiçbiri dış ülkelere satılamayacak.

*Osmanlı denetimi altında bulunan tüm demiryolları İtilaf devletleri tarafından denetlenecek.

*Osmanlı garnizonları en yakın İtilaf komutanına teslim olacak.

*Trablus ve Bingazi’deki tüm Osmanlı subayları en yakın İtalyan garnizonuna teslim olacaklar.

*Denizci, asker ve sivil tüm Alman ve Avusturyalılar bir ay içinde Osmanlı ülkesinden çıkacak.

*Terhis Osmanlı kuvvetlerine ait teçhizat, silah, cephane ve araç gereçlerin kullanılma biçimiyle ilgili verilecek yönergeye uyulacak.

*Osmanlı savaş tutsaklarıyla askerlik çağı dışında olan sivil tutsakların serbest bırakılması konusu göz önünde bulundurulacak.

*Osmanlı Devleti merkezi devletlerle tüm ilişkilerini kesecek.

*Altı Ermeni kentinde karışıklık çıkarsa İtilaf devletleri bu kentlerin herhangi bir bölümünü işgal etme hakkını ellerinde tutacaklar.

*İtilaf devletleriyle Osmanlı Devleti arasındaki çarpışmalar 31 Ekim 1918 Perşembe gönünü yerel saatle öğleden sonra kesilecek.

Mondros Mütarekesi’nin öngördüğü maddeler, Osmanlı Devleti’nin bağımsız ve egemen bir devlet olarak varlığına son veriyordu. Nitekim ateşkesten sonra İtilaf devletleri Osmanlı topraklarını işgal etmeye başladılar. Bunun üzerine Mustafa Kemal Paşa 19 Mayıs 1919′da Samsun’a çıkarak Kurtuluş Savaşı’nı başlattı.