Dünyanın en çok içilen içecekleri arasında yer alan colalar hakkında bilinmezlikler birbir çözülüyor. Artan tüketici bilinci gizlenen sırrın işfasını sağlıyor. İlk akla gelen soru kuşkusuz kolalar bu kadar sakıncalı ise 200'den fazla dünya ülkesi neden sessiz? Bu sorunun cevabını bir hatıranın paylaşımı ile versek sanırım yerinde olacak.
| Yıl 1997. Bosna Savaşı'nın sona ermesinin üstünden çok zaman geçmemişti. Bosne Hersek gezimizde bir imkan bulup Genelkurmay Başkanı'nıda ziyaret etmiştik. Ziyaretimizdeki heyet üyeleri farklı sorular yönelttiler. Bizde fırsat bize gelince şu soruyu sorduk. "Savaş sırasında en çok ihtiyaç duyup temin edemediğiniz ve hiç eksikliğini hatta bolluğunu hissettiğiniz şey neydi?" Gözlerinin yaşlanmasından o dehşet anlarına tekrar gittiğini anladığımız komutan soruya çok teşekkür etti ve ilginç bilgiler verdi. "Kuşkusuz savaşta en çok ihtiyaç duyduğumuz şey yeterli silah ve yeterli mermiydi. Mevzilerimizde tonlarca cola ve sigara vardı. Helikopterlerle dağlara indiriliyordu. Askerlerimiz su yerine Amerikan kolaları içerdi ve takibi Amerikan sigaraları..." Şimdi bu sorunun cevabını bulmanın ne kadar zor olduğunun sanırım farkındasınızdır. (Editör) Cochineal Cochineal (Dactylopius coccus), Dactylopiidae familyasından değişikkaktüslerde asalak olarak  yaşamını sürdüren bir böcektürü. Çok eski yıllardan beridir bilinen ve kullanılan, kırmızı rengi veren bir böcektir. İlk olarak Astek'ler tarafından kök boyası olarak kırmızı rengi vermek amacı ile kullanılmıştır.Avrupa'ya 16. yüzyıllarda gelmiştir ve başta çeşitli gıda maddelerine renk vermenin yanısıra, tekstil, kozmetik sanayinde de kullanılmaya ve yaygınlaşmaya başlamıştır.Karmin bu böceğinin dişilerinden veya yumurtalarindan çıkartılan bir boya pigmentidir. Elde edilmesi Bir kilogram boya elde etmek için birkaç milyonun üzerindeböcek kullanılır. Yumurtlama zamanlarında bu böcekler parlak kırmızı renge dönerler. Dişi böceklerin kabukları kurutulur ve sonra bir eriticide (solventte) eritilir ve böceklerin parçaları filitre edilerek dışarıya atılır. Su ile muameleden çıkartılan karmin, karminik asit, proteinler ve az miktarlarda çesitli tuzlardan oluşur.KullanımıKarmin (veya Kokonial) gıda renklendirme ajani olarak kozmetiklerde, ilaç sanayiinde ve boyacılıkta kullanılmaktadır. Etleri, sosları, kırmızı deniz ve işlenmiş kanatlı ürünleri de içine alan geniş bir gıda ürününde kullanılan karmin meyve preperatlarında, reçel ve marmelatlarda, koruyucularda, jelatinli tatlılarda, meyve sularında, kolalarda (tüm kolalarda), pasta ve fırın ürünlerinde, dondurmalarda, şekerlemelerde, toppinglerde ve süt ürünlerinde bulunmaktadir. Kozmetiklerde ise saç ve cilt bakım ürünlerinde, rujlarda, yüz pudralarında, allıklarda kullanılmaktadir. Hassas ve asmatik bünyelerde alerjik reaksiyonlara sebeb olabilir. Özellikle bebeklere çok zararlıdır. Dini engeller Karmin, Musevilerden ‘kosher sertifikasi’ alamadığı için ticari olarak önemli bir engelle karşı karşıya bulunmaktadır. Müslümanlarda da Hanefi fıkıhalimlerince haram olarak değerlendirilmektedir.(http://tr.wikipedia.org/wiki/Cochineal'dan iktibas)  Cola'nın Sırrı Türkiye'de hatta, dünyada ilk kez 15 Eylül 2006 günü Coca-Cola'ya karşı, içeriğini açıklaması için Antalya Tüketici Mahkemesinde dava açıldı... Açılan davada, merkezi Atlanta'da olan ve 1886 yılında Eczacı Dr. John S.Pemberton tarafından faaliyete geçen Coca-Cola, 120 yıllık geçmişi ile "dünyanın hiçbir yerinde hiç kimseye açıklamam" dediği sırını açıklayacak mıydı? Bu nedenle geçen gün (19 Mart 2007) açılan davanın 3. duruşması yapıldı. Taraflar mahkemeye 100 sayfayı geçkin açıklamada bulundu. Coca-Colamahkemeye savunma amaçlı verdiği dosyada (24 sayfa savunma metni, 18 sayfa belge) üretim, içerik ve ambalaj olmak üzere istenilen her hususa açıklık getirdi. Gözden kaçan, Coca-Cola açıklamam dediği "Ticari Sır" ın ne olduğunu da açıkladı. (!) Antalya tüketici mahkemesi kararını verdi veCoca-Cola davasını bir üst mahkemeye taşınmasının yolunu açtı. Yargı bundan sonra nasıl bir karar verir. Yargılama sonucunda, Coca-Colaürün etiketlerinde bir değişiklik kararı çıkar mı? Bu yönde bir karar çıkarsa, verilen karar diğer benzer içecekler için de kullanılır mı, tabii ki merak konusudur. Bekleyip göreceğiz... Diğer tarafta, Coca-Cola davasını yargıya taşıyan bir kişi olarak, şuana kadar beklentilerim büyük ölçüde gerçekleşti. Türk adalet sisteminde, bilinçli ve duyarlı bir tüketici olarak böylesi bir davanın üstelik Coca-Cola'ya karşı açılabileceği kanıtlandı. Dünyada binlerce haber yapıldı. On binlerce insan, yapılan haber ve açılan formlarda Coca-Cola davasına ilişkin düşüncelerini dile getirdiler. Mahkeme tarafında ise Coco-Cola avukatları aracılığı ile yaptığı savunmada, Coca-Cola ürünlerinde, "... içeriğinde bulunan Coca-Cola Özütü nün içeriğinin ürün üzerinde..." belirtilmemesini, "ürünün ayırıcı lezzet ve kalitesiCoca-Cola Özütü sayesinde elde edilmekte..." olduğundan dolayı açıklanmadığını belirtti... Coca-Cola avukatı, Coca-Cola Özütü nünCoca-Cola'nın ticari sırı olarak "100 yılı aşkın bir süredir" muhafaza edildiğini, onun için de Coca-Cola Özütü nü açıklanmasını isteyen " davacı tarafın dilekçesini ve beyanlarını kabul etmiyoruz", dedi. Mahkemeden de, haklı olarak, "Davanın reddine karar...", verilmesini istedi. Fakat, mahkemeye verdiği Coco-Cola formülünün bileşim çizelgesinde; Şeker : %10.58 W/V Fosforik Asit : 0.544 G/L Kafein : 150 MG/L Coca-Cola Özütü : %0.015 W/V (!!!) Karamel : %0.11 Karbondioksit : 7.5 G/L Anlaşılacağa üzere açılan dava sonucunda, Coca-Cola'da bilinmeyen formülü değil, Coca-Cola Özütü olduğu resmiyet kazandı. O zaman, Coca-Cola Özütü nün ne olduğu araştırıldığında, Coca-Cola'nın çok merak edilen sırı da ortaya çıkacaktı. - İlk önce; Türk Dil Kurumunun verilerinde "Özüt" nedir ona bakalım. Biyoloji terimler sözlüğünde özüt: Herhangi bir organ ve dokunun mekanik olarak parçalanmasıyla (homojenizasyon) elde edilen yapı. Ekstrakt. Türkçe. : hülâsa Latince.: extra: dışarda İngilizce.: extract Fransızca.: extrait Almanca.: Extrakt Biyoloji terimler sözlüğünde özüt: Sıkıştırma, parçalama, çözme vb. yöntemlerle bulunduğu ortamdan ayrılan sıvı özdek. T. : eskstrat, hulasa İng.: extract Fr.: extrait Alm.: Extrakt Kimya terimler sözlüğünde özüt: (hulâsa) (kimya) T. : hülâsa Fr.: extrait Orta öğretim terimleri Kılavuzunda özüt: Özel süreçlerle töz ayrıştırılmış öğe. T. : ekstre, hulasa İng.: extract Fr.: extrait Uygulayım terimleri sözlüğünde özüt: Özütleme süreçleri ile, filizlerinden özütlenmiş olan element. İng.: Extract Fr.: extrait Alm.: Extract Metalbilimi işlem terimleri sözlüğünde özüt: Bir maddenin özünü çıkarma, özünü elde etme, ekstrakt. İng.: extract Özüt'ün hangi anlamları ifade ettiğini öğrendikten sonra, - İkinci olarak; Coca-Cola avukatı, Coca-Cola Formülü olarak tanımlanan Coca-Cola Özütü" gıda aromalarının karışımdır. Aroma maddeleri ürüne tat vermek için ilave edilen maddelerdir..." dediği için "aroma" ne anlam geliyor ona da bir bakalım. Besin hijyen ve teknoloji terimler sözlüğünde aroma: Gıdaların duyusal muayenelerinde çiğneme ve yutkunma sonucunda hissedilen tat ve kokunun birlikte oluşturdukları haz verici duyum, rayiha. İng.: aroma Coca-Cola savunmasında yer alan, Özüt ve Aroma'nın ne anlama geldiğini öğrendikten sonra ara bir toparlama yapacak olursak. Herhangi bir maddenin (organ veya doku) ezme-parçalama işlemi ile özü çıkartılıyor, yapılan işlem ile elde edilen "öz", söz konusu Coco-Cola'da kullanılıyorsa "öz" ün rengiyle birlikte damağımızda yutkunurken hissettiklerimiz ile aldığımız koku, o maddenin aromasının verdiği haz oluyordu... Antalya Tüketici Mahkemesi’nde açılan davada, Coca-Cola'yı savunan avukatların mahkemeye verdikleri savunmada, Coca-Cola gerçeğinde bilinmeyenin, esrarengiz kasalarda gizlenen formül değil, yalnızca Coca-Colaiçerisinde yer alan "özden" üretildiği açıklandı. O zaman bilinmesi gereken ve ticari sır olmaktan çıkan bir husus vardı. O da, o "öz" hangi canlıdan (hayvan ve bitki) elde edilmişti? Ortada bir formül değil, bir hayvan veya bitki olması gerekiyor. Yapmış olduğumuz bir araştırma sonucunda, aslında bu maddenin, gıda katkı maddelerinde renklendirici (boya) olarak bilinen "Cochineal" (Coccus cacti ve Dactylopius coccus ) ismi ile anılan, başta Meksika olmak üzere, Kanarya Adaları, Şili, Peru ve Bolivya'da bulunan Opuntia cinsi kaktüs üzerinde yaşayan bir tür böcek türü olduğu bilgisine hemen ulaşıldı... Günümüzde, Cochineal böceği doğal ortamda kaktüs bitkisine kene gibi yapışarak hayatını sürdürürken, tüketim alanının büyüklüğünden dolayı kültürel olarak da yetiştirilmektedir... Bizim aradığımız özüt ise Cochineal böceğinin dişisi ve larvalarından elde ediliyordu... - Larva nedir? Biyolojik terimler sözlüğünde larva: Ergin karakterlerini kazanmadan önceki genç hayvan. 2. Tüm başkalaşım gösteren böceklerde yumurtadan çıkan ve pupa evresine girmemiş olan kanatsız, genel olarak kurt biçimindeki evre. Tırtıl, kurtçuk. Lat.: larva:hayalet İng.: larva Fr.: larve Alm.: Larve Orta öğrenim terimler sözlüğünde larva: bk, kurtçuk: Zooloji terimler sözlüğünde larva : (karşılık: kurtçuk), (Lât. larva = hayalet) 1. Ergin karakterlerini kazanmadan önce bağımsız olan genç hayvan, 2. Tüm-başkalaşma gösteren böceklerde, yumurtadan çıkan henüz pupa evresine geçmemiş, kanatsız, genel olarak kurt biçimindeki genç hayvan tipi. T. : sürfe Lat.: larva İng.: larva Fr.: larve Alm.: Larve Parazitoloji terimler sözlüğünde larva : 1. Bir çok zoolojik grupta görülen ilk gelişim evresi. 2. Ergin karakterlerini kazanmadan önceki genç hayvan. 3. Tam başkalaşım gösteren böceklerde yumurtadan çıkan ve pupa evresine girmemiş kanatsız, genel olarak kurt biçimindeki evre. 4. Böceklerin, solucanların ve öteki metamorfoza sahip türlerin yaşam sikluslarında yumurtadan sonraki solucan veya kurt benzeri evre. 5. Helmint ve eklem bacaklıların fertil olmayan gelişim evresi, tırtıl, kurtçuk. İng.: larva, larvae, maggots, tadpoles, maggot, tadpole Su ürünleri temel bilimler terimler sözlüğünde larva : Meydana geldiğinde ebeveynine benzemeyen canlı. Su ürünleri yetiştiriliciliği terimler sözlüğünde larva : Bazı hayvanların hayat devrelerinde görülen ve metamorfoz sonucunda ergin formuna benzeyecek duruma gelinceye kadarki evresi. Larva'nın ne olduğunu ve ne anlama geldiğini öğrendik. Aztek ve Maya köylüsü yüz yıllardır altın kadar değer verdikleri Cochineal böceği ve larvalarını toplayıp silindir ile ezerek özünü çıkarttı ve elde ettikleri özü kazanda kaynatarak iplerini boyadı. Böylelikle Amerikan yerlileri dünyanın turkuvazdan sonraki en güzel büyülü renklerinden birisi olan Carmine'yi (karmen-kırmızı-kızıl ,* ) elde etti. Sonra işin içine kimya girdi. Cochineal böceği ve larvalarından elde edilen özüt kimyasal işlem sonrası "Carmine pigmenti" (pigment: bitki ve hayvanlardan elde edilen boya) adı verildi. "Carmine pigmenti" daha çok  dokumacılıkta boya maddesi olarak kullanıldı. Carmine'dan ilk etkilenen Amerika kıtasını işgal eden İngilizler oldu. Carmine renginin kıtada da çok sevildiğini fark eden İngilizler, belki de yerlilere şirin gözükmek adına askeri üniformalarında Carmine rengini kullandı. Amerikanın, Avusturalya'nın işgalinde, Carmine renkli askeri üniforma giyen İngilizler yerlilere eziyet (öldürdü) etti. Batı Carmine'yi İngiliz askeri üniformasından sonra, Cochineal böceğinin larva özütü olarak çeşitli gıda maddelerinde kullanmaya başladı ve yaklaşık 150 bin Cochineal böceğinden bir kilogram boya elde etti. "Cochineal" kimyada EC 120 kodu ve Carminic Acid (Karminik asit - C22H20O13 )adı ve formülü ile anıldı. Tanımlaması yapılırken de, "Kırmızı, pahalı olduğu için ender kullanılır. Alkollü içecekler Embriyo için zararlıdır. Aşırı duyarlılık, hiper-aktiflik." belirtiler gösterir açıklaması yapıldı. (- -) (**) (E120 Cochineal, Carminic acid, Carmineskırmızı renk.  Böceklerden elde edilir. Nadiren kullanılır. HACSG* sakınılmasını öneriyor)Şimdi sıkı durun, Türkiye'de yürürlükte olan gıda kodeksine göre üretilen, "Gıdalarda kullanılan renklendiriciler tebliğinin, renklendiricilerin kullanımının 5. maddesinde", - Renklendiricilerin kullanımı ile ilgili hükümlerin, c) şıkında, "sadece Ek-1 de belirtilen maddeler gıda maddelerinde renklendirici olarak kullanılabilir", denilmiştir. Ek-1 de ise, "EC (European Community) 120 kodu ile belirtilen, Cochineal-Koşineal, Karminik asit, Karminler'e 75470 E renk indeks numarası" verilmiştir. (***) Demek oluyor ki, Türkiye'deki tüketici yasasına göre, Coca-Cola'nın açıklamak istemediği Cochineal böceğinin larva özütü olan Carminic Acid'in, içeceklerde kullanmasında bir sakınca yoktur. Merak ettim, acaba bu izini verenler ve tebliğe imza atanlar, Cochineal-Koşineal böceği  hayvan olduğu için, vejetaryenleri uyarma gereğini hiç duymadılar mı? Yine, Cochineal- Koşineal bir böcek türü olmasından dolayı bir çok dinde yenmesinin günah olduğu biliniyor mu?Dinlerine bağlı olarak yaşayan Yahudilerin, "denizdeki balığın örtünmüş (pullu), karada yaşayan hayvanların çatal ve geviş getirmesini ararken, aslaböcek türü gıdalar tüketmediğin" de biliyoruz. O zaman, Coca-Cola'ya karşı durularak, aslında Yahudi düşmanlığı yapılıyor söylemleri bir paradoks muydu? Sanırım, "ah" bu dünya demek gerekiyor. Benzer yalanlar ile İNSANLAR yalnızca bir birine düşman edilmişti. Ne için "dünya içeceği" olmak adına. Üstelik Avrupa'da çok yaygın olan ve Türkiye'de uygulanmaya konulan kosher sertifikası (****) var iken, Hahamlar dünyada bu izni Coca-Cola'ya nasıl verdi? Anlaşılacağı üzere, hayvan kökenli Cochineal böceğinin larva özütü Carmine kırmızısı daha çok meşrubat sanayinde renklendirici olarak tüketilmiş. Ortada açıklanmayan formül değil, yalnızca Coca-Cola Özütü vardı! O özütte yalnızca tüketici tarafından bilinmiyordu. Bütün hadise, Cochineal böceğinin larva özütü Carmine ve formül meraklılarına da C22H20O13 Devam edelim, Coca-Cola'nın mahkemeye yaptığı savunma dosyasına koyduğu eklerin son bölümünde bir Yargıtay kararı var. O kararda, " AYIPLI MALDAN SORUMLULUK (Ortada Ayıp Sayılan Bir Eksikliğin Olması-Maldaki Eksikliğin Önemli Olması-Ayıbın Malın Yarar ve Zararına Alıcıya Geçtiği Anda Varolması ve Bilmeden Satın Alması (!)" yazılıdır. Şimdi mini bir anket yapalım, acaba içtiğiniz Coca-Cola Özütü'nin, Cochineal böceğinin larva özütü olduğunu biliyor musunuz? Sorusunu soralım. Alacağımız yanıt on milyonda "1" olacaktır. "Carmine" Coca-Cola'ya renklerini verdi. O da yetmedi, Coca-Cola 1931 yılında tanıtımlarında kullandığı Noel Baba'nın kostüm rengini, çocuklar üzerinde daha çok etkili olması için büyülü Carmine kırmızısına dönüştürdü!!! İngiliz askerlerini üniforma rengini hatırladınız mı? Daha bitmedi. Antalya Tüketici Mahkemesinde açılan davayı başta Coca-Colaolmak üzere, Türkiye'deki çoğu basın-yayın organları çok fazla ciddiye almadı. Cemaat, tarikat ve kulluk geleneği olsa gerek, o büyük bir kuruluş uğraşılmaz anlayışı, davanın nedenlerini mercek altına alınmasına engel oldu. Ne de olsa Coca-Cola'nın büyük oranda reklam bütçesi vardı. İstedikleri her türden değerler ile oyun oynayacaklar. Ayıbı kendileri yapacak, fakat siz yalnızca tüketici olacaksınız. Sesinizi çıkartmayacaksınız. Soru sormayacaksınız. Ne verilirse onu alacaksınız... Verdikleri kadar düşüneceksiniz. Coca-Cola'nın mahkemeye yazılı olarak verdiği ifadeyi aynen aktarıyorum, "...tartışmasız olarak..." kabul edeceksiniz... - Cochineal böceğinin larva özütü Carmine'yi kullanan yalnızca Coca-Cola mı? Ve Coca-Cola sağlığa zararlı mı? - Açın bir dava öğrenin, bizden bu kadar... Biz Coca-Cola'ya yalnızca içeriğini açıkla dedik. Ayrıca, edindiğimiz bu bilgileri bir araya getirmemiz, Coca-Cola'nın mahkemeye sunduğu bilgiler sayesinde oldu. Onun için Coca-Cola'ya teşekkür ediyoruz. Sonuç : Coca-Cola yüzyıllardır az bilinen sırının adı, "GÜNAH"!!! Muammer KARABULUT |
0 yorum :
Lütfen Yorumunuzun anlaşılır ve imla kurallarına uygun olmasına dikkat ediniz.