Rhesus Faktörü nedir?

Alyuvarların yüzeyinde bulunan bir tür antigen. Rh simgesi ile gösterilir. Rhesus faktörünün varlığı ilk defa 1940-1941 yıllarında Amerikalı Landsteiner ile Wiener'in çalışmalarıyla ortaya çıktı. İnsan kanı ile maymun kanı arasındaki benzerlikleri araştıran bu bilim adamları, tavşan ve hintdomuzunun kan serumlarını Rhesus maymunlarının alyuvarlarıyla birleştirdiklerinde Rhesus maymunun alyuvarlarının yüzeyindeki bir antigenin tavşan ve hintdomuzu serumlarında bağışıklık cisimcikleri oluşturduğunu gözlemlediler. Bu bağışıklık cisimcikleri, alyuvarları pıhtılaştırarak çöktürüyordu.

Rhesus maymununun kanı tavşana verildikten sonra kan serumu insan kanı ile karıştırıldığında pek çok insanın alyuvarlarının pıhtılaştığı, bir kısmınınkinin ise pıhtılaşmadığı görüldü. Kanı pıhtılaşan insanların alyuvarlarının üzerinde Rhesus faktörü antigeni bulunduğu, diğerlerinde ise bu antigenin olmadığı anlaşıldı. Böylece antigeni taşıyan insanların kanına, kan gruplarından ayrı olarak Rh (+) faktörü, antigen olmayan kanlara da Rh (-) faktörü eklendi. İki Amerikalı bilim adamı bu faktörün etkisini kan nakillerinde ve yeni doğan çocuklarda görülen kan hastalıklarında araştırdılar. Bu uyuşmazlık ve bozukluklara çoğu zaman Rh faktörünün yol açtığını gördüler. Rh faktörü Mendel kanunlarına göre soydan geçen bir özelliktir. Rh (+) faktörü baskın, diğeri çekiniktir. Kanında Rh faktörü (-) olan kimselere Rh (+) kan verildiğinde Rh faktörüne karşı bağışıklık cisimleri oluşur. İkinci defa Rh(+) kan verildiğinde bağışıklık cisimleri Rh (+) kanın alyuvarlarını tahrip etmeye başlar ve ortaya ciddî aksaklıklar çıkar. Aynı şekilde kanı Rh (-) olan bir anne ile Rh (+) olan babanın ilk çocuklarının Rh (+) olması annenin kanında anti-RH bağışıklık cisimlerinin oluşmasına yol açar. Bu durum ilk çocuğu etkilemese de ikinci Rh (+) çocukta anne kanı çok miktarda anti-Rh üreteceğinden çocuğun kanındaki alyuvarlar tahrip edilmeye başlanır ve çocukta kansızlık gibi çok tehlikeli sonuçları olan kan bozuklukları ortaya çıkar. Gelişen tıp ile anne kanındaki anti-Rh'lar zamanında yok edilmekte ya da çocuğun kanı dölyatağındayken değiştirilmektedir.