çocuk hakları nelerdir,çocuk haklarına imza atan devletler

İnsan doğduğu zaman bedeni,ruhu ve haklarıyla doğar.Bu üç özellik insanı var kılar.Beden insanın var olduğunun en büyük kanıtıdır.Ruh bedeni canlı kılar ve insanın düşünme yeteneğini ortaya çıkarır ve böylece insanı diğer canlılardan ayırır.Hak ise insanı korur insanı kişisel kılar ve insanın rahat,düzenli yaşamasını sağlar.
Haksız insan olmaz her insanın hakkı vardır.Bu haklar insanda doğuştan beri vardır ve insanın haklarını elinden,başka bir insan, mevkisi ne olursa olsun alamaz.İnsan yalnız bu haklarla yaşar hakların olmadığı bir toplumda yaşam olmaz daha doğrusu yaşam kalmaz.Çünkü herkes herkesin en önemli olan yaşama hakkını ihlal edebilir.Yaşama hakkı ihlal edilen insan zaten yaşamıyor demektir.
İnsanın yaşaması için sadece yaşama hakkının değil diğer haklarının da ihlal edilmiyor olması gerekir.Örneğin bir insanın düşünce özgürlüğü düşündüğünü serbestçe söyleme özgürlüğü elinden alınmışsa o kişi sesini duyuramaz.Var olduğu anlaşılmaz.Zaten insanın kişisel haklarını özgürce kullanabilmesi hem o toplumu çağdaşlaştırır hem de özgür bir toplumun büyümesini sağlar.İnsanın haklarını koruyan bir takım kurallar vardır.Bu kuralların tümüne hukuk denir.Hukuk,hak ve özgürlüklerimizi koruyan kuralları koyan bir alandır.Hukuk hak ihlalini en aza indirmek için yapılan en kapsamlı kurallar topluluğudur.
Hak ihlalinin olmadığı bir toplum çağdaş bir toplumdur.Dünya çağdaş toplumlar üzerinde durmaktadır.Her millette bunu bilmekte ve çağdaşlaşmak için çabalamaktadır.Bunun en büyük örneği de insanların insan haklarını ortaya çıkarmak için 1215 yılında İngiltere de Magna Carta Libertatum’u ilan etmeleri ve böylece Dünya toplumlarını bir adım ileri ***ürmeleridir.İnsan hakları ortaktır ancak insan haklarında insanın konumundan kaynaklanan hak farklılıkları da vardır.Yani bir yetişkin ile bir çocuğun yapabildiği şeyler aynı değildir.Dolayısıyla bir yetişkin ile bir çocuğunda hakları aynı değildir.
18 yaşını doldurmamış insanlar çocuk sayılırken 18 yaşını doldurmuş veya 18 yaşını geçmiş kişiler yetişkin sayılır.Yetişkin hakkıyla çocuk hakkının farklı olduğuna dair en kolay örnek bir yetişkinin imzası geçerli sayılırken bir çocuğun imzası geçerli sayılmaz.
Bir yetişkinin en büyük özelliği arkasında bir destek bulunmadan kendi haklarını koruyabilmesi ve kendi ayakları üstünde durabilmesidir.Ancak çocuk tek başına haklarını koruyamaz ve çocuk, haklarını korumayı büyüdükçe öğrenir.
Çocuklar haklarını koruyamadıkları için toplumlardaki en güvencesiz kısmı oluştururlar.Hele çocuklar bazı insan haklarını ihlal eden ülkelerde daha da çok ezilmektedir.Bu ülkelerde çocukların hiçbir korunması yoktur.Hatta bazı çocuklar çok büyük şiddete maruz kalmakta,erken yaşta işe başlatılmakta ve eğitimden mahrum edilmektedir.Yani çocukların bütün toplumların gelecekleri olduğu unutulup hakları çiğnenmektedir.Oysa İleride bu toplumları yönetecek olan çocukların iyi bir eğitim görmeleri,başarılı olmaları,iyi bakılmaları gerekmektedir.Bunun için çocuk hakları belirlenmiş uluslar arası hale gelmiş ve işleve girmiştir.
Çocuk hakları ilk 1924 yılında Cenevre Çocuk Hakları Bildirgesi ile ortaya çıkmış ve 1959 yılında Birleşmiş Milletler tarafından ilan edilen Çocuk Hakları Bildirgesi ile çocukların sahip olduğu haklar uluslar arası olarak bilinmeye başlamıştı.Ve bu haklar 1989 yılında kabul edilen Çocuk Hakları Sözleşmesi ile uluslar arası koruma altına alınmıştır.Bu sözleşme 130 ülke tarafından kabul edilmiştir.Türkiye bu sözleşmeyi 1990 yılında kabul etmiştir.Bu sözleşmenin ülkemizdeki ilk 5 maddesinin özetlenmiş hali şunlardır.
Madde 1:Bu sözleşmeye göre on sekiz yaşına kadar her insan çocuk sayılır.
Madde 2özleşmeyi kabul eden devletler,bu sözleşmede yazılı olan hakları,ülkelerinde bulunan her çocuğa hiçbir nedenle ayrım gözetmeksizin sağlamakla yükümlüdürler.
Madde 3:
a-çocuklarla ilgili bütün özel ve kamusal iş ve hizmetlerde temel düşünce çocuğun yararıdır.
b-Taraf devletler,çocuğun ana babasının ya da kendisinden hukuken sorumlu olan diğer kişilerin hak ve ödevlerini de göz önünde tutarak, çocuğun esenliği için gerekli bakım ve korumayı sağlamayı üstlenirler;bu amaçla tüm uygun yasal ve yönetsel önlemleri alırlar.
c-Taraf devletler, çocukların bakımından yada korunmasından sorumlu kurumların,yetkili makamlarca konulan ölçütlere uygun olmasını sağlamakla yükümlüdürler.
Madde 4:Taraf devletler,bu sözleşmede tanınan hakların uygulanması için gereken bütün yasal ve yönetsel önlemleri alınırlar.
Ekonomik,sosyal ve kültürel haklar için eldeki kaynaklar olabilince geniş tutulmalı,gerekirse uluslar arası iş birliği yapılmalıdır.
Madde 5:Taraf devletler,çocuğa yol gösterme ve onu yönlendirme konusunda ana babanın,diğer akrabaların veya çocuktan hukuken sorumlu diğer kişilerin sorumluluklarına,hak ve ödevlerine saygı gösterirler.
Çocuk hakları sözleşmesi çocukların korunması içindir.Bu sözleşmeyi imzalayan devletler aileler,çocukları korumakla yükümlüdürler.Bu devletler bir çocuğu, annesi veya babasının dili ,dini,ırkı,rengi ne olursa olsun korumak zorundadır.
Dünyada ülkelerin kendine ait veya uluslar arası çocuk koruma örgütleri vardır.Ancak Dünya çapındaki en büyük en köklü kuruluş UNICEF tir.UNICEF sadece ülkede değil tüm Dünyada aktif ve işlemektedir.UNICEF,öksüz çocuklara,zor koşullarda yetişen çocuklara, eğitim göremeyen,sağlıksız şartlarda yaşayan çocuklara,afetler geçirmiş çocuklara parasal ve psikolojik yönden de destek sağlar.UNICEF kötü durumdaki çocuklara parasal destek yapmak için kartpostal ve benzeri şeyler bastırır.Çıkan geliri de Dünya çocuklarına bağışlar.UNICEF’in yardımları ülkemizde oldukça sık görülmektedir.UNICEF 1951 yılından beri ülkemizde büyük çalışmalara el atmıştır.Bir çok aileyi çocuk eğitme konusunda eğitmiş ve birçok el kitabı basmıştır.UNICEF çocuk haklarını ve çocuk kaygılarını dile getirmek için illerde delegeler ve çocuk hakları kitapları çıkarmıştır.UNICEF ülkemizde birçok çocuğun öğrenimini tamamlaması için öğrenim merkezleri kurmuştur.Bunun dışında UNICEF bulaşıcı hastalıkları engellemek için büyük adımlar atmış ve acil durumlar için psikososyal yönden eğitim vermiştir.Böylece Türkiye’yi afetlere hazırlıklı olma ve harekete geçmede Dünyada ön sıralara geçmesini sağlamıştır.UNICEF ülkemizde büyük sorun olan sokak çocuklarının çoğunu yetiştirmiş ve o çocukların yaşamalarını sağlamıştır.
UNICEF projeleri Türkiye de çocukların doğumlarından başlayıp yetişkinlik boyunca onların beslenme ve korunmalarını sağlayıp geliştirmeyi amaçlamaktadır.UNICEF‘in bastığı kitaplar bu konulara yöneliktir ve UNICEF‘in bazı projelerini içerir.
UNICEF,çocukların hayatını düzenlemek ve birçok çocuğu yetiştirmek için yaşam kurtarma ve yaşam koşullarını geliştirme amaçlı toplantılar veya projeler yapar.Bu projelere aileler ve gönüllü kişiler katılır.UNICEF Türkiye milli komitesine yapılan bağışlar genelde vergi indirimini kapsamaktadır.Ancak isteyen gönüllüler,UNICEF in hazırladığı ^^Bağış kataloğu^^ adlı, çocukları korumaya yönelik olan projeleri ve bu projelerin bütçesini içeren bu kataloktan bakarak projelere yardım edebilir ve proje kapsamındaki bütçeye bağış yapabilirler.Bunun dışında gönüllüler bağış yapmak için bir çocuk veya bir anneyi de seçebilirler.
UNICEF‘in ülkemizde gerçekleştirdiği en büyük proje 1999 yılında Marmara depremi sırasında çocuklarda oluşan psikososyal travmaya müdahaledir.
Depremzede çocuklarda,uykusuzluk ve depresyon gibi birçok psikososyal bozukluk olduğu saptanmıştır.UNICEF bu çocukların psikolojik bozukluklarını düzeltmek için rehber öğretmenler ve öğretmenlerin yanı sıra anne ve babalara da eğitim vererek çocukların bu travmaları yaşamamaları sağlanmıştır.Bu proje 2001’den 2005 yılına kadar sürmekte ve 9 ilde 300 rehber öğretmene 10.000 öğretmene 20.000 anne-babaya 50.000 ulaşmıştır.
UNICEF çocukların en önemli varlıklarından biri haklarını da korur.UNICEF‘in en büyük özelliğinden biride çocuk haklarını korumasıdır.Bunun için UNICEF her yıl kasım ayında çocuk haklarını konuşmak,düzenlemek ve çocukların en iyi koşullarda yetişmeleri için bir forum düzenler.Ülkemizde bu foruma 81 ilden gelen çocuk delegeler katılmaktadır.Ve bu forumda tartışılacak konuların en küçük ayrıntısına dahi girilir ve çocukları korumaya yönelik projeler bu forumlarda yapılır.Örneğin geçen yıl tartışma konusu olarak çocukların ailede,eğitimde,sağlıkta ve adalette katılım haklarını seçmişlerdir.Bu forumun sonunda ise çocuklar önce Cumhur- başkanına sonrada diğer üst düzey yöneticilere sunmak üzere bir eylem hazırladılar.UNICEF,çocuk forumunun eylem planlarının basımını ve dağıtımını yapar ve çocuk forumuna gelen çocukların sayısını arttırmak için konaklama ve seyahatlerin güvenli ve daha konforlu hale getirmek için uğraşır.
Ülkemizde de UNICEF gibi bir çok çocuk haklarını korumaya yönelik kuruluş vardır.Bunlardan bazıları ve işlevleri şunlardır.
SOKAK ÇOCUKLARI GÖNÜLLÜLERİ DERNEĞİ:Bu dernek ülkemizdeki sokak çocuklarını toplayan onlara yemek ve sıcak barınak sağlayan bir dernektir.Bu dernek ülkemizdeki gönüllülerin yardımları ve bağışları sayesinde meydana gelir.Ancak günümüzde gönüllüler oldukça azalmıştır.
ÇAĞDAŞ EGİTİM VAKFI:Bu vakıfta gönüllülerin bağışlarıyla olup kötü şartlarda yetişen veya maddi durumu kötü olduğu için eğitim göremeyen çocukların okumalarını sağlar.
UMUT VAKFI:Bu vakıf daha kapsamlı bir çocuk koruma vakfıdır.Bu vakıf bölüm bölüm değildir.
KİMSESİZ ÇOCUKLAR VAKFI:Bu vakıf annesi babası olmayan çocukları korur ve büyütür.Çocukları olmayan veya çocuk isteyen aileler buradan çocuk isterler vakıf o kişileri denetler inceler durumu iyiyse çocuğa iyi anne babalık yapabiliyorlarsa o kişilere çocuk verilir.Bu çocuklar o kişilerin nüfusuna kaydedilir.
TÜRKİYE EĞİTİM GÖNÜLLÜLERİ VAKFI:Bu vakıf çocukların eğitimi hakkındaki en büyük vakıf.Ülkemizde aynı işlevi gören vakıflardan fazla miktarda bulunmaktadır.Bunların kimisi reklam amaçlıda olabilir.Ancak bu vakıf tüm Türkiye de en büyük seferberliklerden biridir.Bu vakıf ülkemizdeki en gelirli en düzgün vakıflardan biridir.Bir çok ünlü sanatçımızda bu vakfa bağışlar yapmaktadır.Bu vakıf okulu bulunmayan mahallelere okullar yaptırabilen ve çok büyük bir eğitim seferberliği yapan vakıftır.
TÜRKİYE ÇOCUKLARA YENİDEN ÖZGÜRLÜK VAKFI:Bu vakıfta ülkemizdeki yalnız bir konulu değil bir çok konuda ülkemizdeki çocukları korumayı yönelik bir vakıftır.Bu vakıf genelde çocuk haklarının savunmasına yönelik bir kuruluştur.
Bu kurumların hepsi çocuk haklarını korumaya,çocuk hakkındaki kanunları güçlendirmeye,çocuklara eğitim vermeye kimsesiz çocukları yetiştirmeye,zor koşullardaki çocuklara yardım etmeye yöneliktir.Kısacası çocuk haklarını korumaya yöneliktir.Ve çocuk haklarını korurken bunu medyaya bildirerek tüm ülkeyi saran bir seferberlik başlatırlar.Bunun dışında çocukların bu konudaki görüşlerini alırlar ve çocuklar hakkında araştırmalar yaparlar sonunda da çocukların nasıl mutlu olabileceği çocukların mutlu olması için ne gibi projeler yapılması gerektiğini bulurlar.( kurumların bu işlevleri ^^Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi’nde^^ madde 12’de yazar).Bu kurumlar tüm Avrupa da imzalanmış olan ^^Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesine^^ göre kurumlarını kurup davranırlar.Bu sözleşme kabul edilen çocuk haklarının nasıl uygulanacağına dair bilgiler içerir.Ve bu sözleşme Türkiye tarafından 1999 yılında imzalanmıştır ve boşanma, ayrılma, çocuğun velayeti, çocuğa ulaşma konusunda anne ve babaya ait haklar ve hukuki karar yoluyla anne ve babayla yakın ilişkinin kurulması ile ilgili durumlarda uygulanacaktır.
Ülkemizde ve diğer ülkelerin çoğunda çocuklar için mahkemeler vardır.Bu mahkemelerin diğer mahkemelerden farklı olmasının nedeni 18 yaşına gelmemiş birinin haklarının farklı olması buna bağıntılı olarakta cezalarının farklı olmasıdır.Çocuklar yetişkinlere göre daha hafif ceza alırlar.Çünkü çocuklar,çocuk haklarına göre yetişkin olmadan önce bilinçsiz sayılırlar.Öyle ki imzaları geçersizdir.Çocuk mahkemeleri olduğu gibi çocuk hapishaneleri de vardır.Çünkü çocuk kendi başına bütün ihtiyaçlarını karşılayamaz.Çocuk hapishanelerin de çocuğun bütün ihtiyaçları karşılanır.Ama ülkemizde çocuk hapishaneleri ve çocuk mahkemeleri yok denilecek kadar az veya yetersizdir.Ülkemizdeki suç işleyen çocuklar yetişkinlerin yargılandığı mahkemelerde yargılanıyor ve çocuk hakları hiçe sayılarak yetişkinlerin cezaları veriliyor.Buda çocukların ezilmesine ve ileride Dünyanın geleceği olan çocukların Dünyayı kötü yönetmelerine neden oluyor.Ülkemizde çocuk haklarının böyle hiçe sayılmasında yolsuzluklarında büyük payı oluyor.Örneğin,pastaneden baklava çalan çocuk yıllarca yetişkin hapishanesinde kalırken bankalarda milyarlarca para yürüten kişiler hemen hapishaneden çıkıyorlar.Eğer bu tür hak ihlalleri olmazsa çocuk haklarını korumak evrensel (Dünya çapında herkesce kabul edilmiş.) olduğu için tüm Dünya ülkeleri bu konuda bir araya toplanırlar.Aslında çocuk haklarının Dünya barışında da büyük önemi vardır. Böylece Dünyanın geleceği olan çocuklar mutlu büyürler ileride de Dünyayı başarıyla yönetirler,yeni keşifler yaparlar ve geçmişte olan bütün huzur arayışları sağlanmış olur.
Yani aslında bütün huzur ve çağdaşlık yolları çocuk haklarını korumaktan geçer.