1982 ANAYASASI VE 1982 ANAYASASI’NIN ÖZELLİKLERİ

12 Eylül 1980’de asker yönetime el koydu. Böylece ülke yönetimine ilişkin tüm görev ve yetkileri Milli Güvenlik Konseyi (MGK) yürütüldüğü geçici bir dönem başlamıştır.

MGK’NIN YETKİLERİ:

Ø MGK Başkanı Cumhurbaşkanın yetkilerine sahipti Milli Güvenlik Konseyi de Anayasanın Cumhuriyet Senatosuna ve TBMM’nin yetkilerine sahipti.

Ø Konsey Anayasayı değiştirme yetkisine sahipti. Bu yetki ile Konsey Kurucu İktidar özelliğini taşımaktadır.

Ø Konseyce yapılan işlemler, çıkarılan kanunlar hakkında Anayasaya aykırılıktan yargı yoluna başvurulamazdı.

Ø Bakanlara kamu personeli hakkında uygulanacak işlemler ve alınacak kararlar için yürütmenin durdurulması istemi ileri sürülemezdi.

Milli Güvenlik Konseyi 1981 yılında Kurucu Meclis hakkında kanun ile yeni bir anayasa çalışmalarına başlamıştır. Bu kanuna göre Kurucu Meclisin görevleri:

Ø Yeni anayasayı ve bu anayasanın halk oyuna sunuluşunu hazırlamak.

Ø Siyasi partiler kanunu hazırlamak ve seçim kanunu hazırlamak.

Ø TBMM kurulup göreve başlayıncaya kadar yasama yetkisine dayanarak, kanun koyma, değiştirme, kaldırma görevlerini yapma.

Kurucu Meclis 2 kanattan oluşuyordu. Milli Güvenlik Konseyi (askeri kanat) Danışma Meclisi (sivil kanat). Danışma Meclisi, kanun tasarısı ve teklifleri ile Anayasa metnini hazırlayıp MGK’ya sunuyordu. MGK bu metinleri değiştirerek ya da tam olarak kabul edip Resmi Gazetede yayınlıyordu. Danışma Meclisi 120+40 üyeden oluşuyordu. 40 üye doğrudan MGK’ca seçiliyordu. 120 üye ise; her ilin Valileri kendi iline ait kontenjanın 3 katı kadar üyeyi MGK’ya bildiriyordu MGK da seçiyordu.

1982 ANAYASASI’NIN ÖZELLİKLERİ

1. Yürütme organı güçlendirildi.

2. Cumhuriyet senatosu kaldırıldı.

3. Meclis 400 üyeden oluşmaktadır.

4. Türk ve Tarih kurumları birleştirildi.

5. Milletvekilleri beş yılda bir Cumhurbaşkanı da yedi yılda bir seçilecek.

6. Kuvvetler ayrılığı ilkesi benimsendi.

7. Ayrıntılı düzenleme var.

8. Mecliste karar almak kolay.

9. Katılımcı demokrasi var.

10. Diyanet işleri başkanlığı kuruldu.

NİTELİKLERİ

1. Atatürk milliyetçiliği

2. Demokratik devlet

3. Laik devlet

4. Sosyal devlet

5. Hukuk devleti

6. İnsan haklarına saygılı

1982 ANAYASASININ ÖZELLİKLERİ:

Ø Daha ayrıntıcıdır.

Ø Geçiş dönemi öngörmüştür. Bir defaya mahsus olarak Cumhurbaşkanlığı seçimi halka yaptırılmıştır.

Ø Katı ve serttir. Anayasa değişikliği Cumhurbaşkanlığı onayı şartı ilk kez getirilir.

Ø Milli Güvenlik Konseyinin düzenlediği kanunların anayasaya aykırılığı iddia edilemez. 2001 değişiklikleriyle çıkarılmıştır.

Ø Otoritenin ağırlığı artmıştır. Kamu yararının, kişilerin yararından önce geldiği düşüncesi ve anarşi kaygıları sebebiyle hak ve hürriyetlerde sınırlamalara gidilmiştir. Güçlü devlet, otoriter idare kavramları ön plana çıkmıştır.

Ø Yürütme organı güçlendirilmiştir. Cumhurbaşkanı makamı güçlendirilmiştir.

Ø Siyasi karar alma mekanizmalarındaki tıkanıkları giderici hükümler getirilmiştir.

Ø Daha az katılımcı bir demokrasi modelini benimsemiştir. Siyasi partilerin kadın ve gençlik kolu gibi ayrıcalık yaratan yan kuruluşları meydana getirme yasaklanmıştır. 1995 değişiklikleriyle hepsi çıkarılmıştır. Seçim dönemi 5 yıla çıkartılır.

*1982 ANAYASASI: 07.11.1982

*Kazuistik bir anayasadır, ayrıntıya önem verilmemiştir. En sert anayasadır. Yürütme organı güçlendirilmiştir.

*Cum na TBMM seçimlerini yenileme yetkisi verir

*Cum 4.turda seçilemezse seçimleri yenileme yetkisi verir

*toplantı yeter sayısı üye tam sayısının 1/3 ü kadar, karar yeter sayısı katılanların salt çoğunluğu der.

*siyasi parti grupları en az 20 kişiden oluşur der.