Rüzgar oluşumunun fizik kanun ve teoriyle açıklanması

“Rüzgar” en basit şekilde hareket halindeki hava diye tanımlarız. Yani rüzgar dediğimiz şey bir yerden bir başka yere gitmekte olan havadır. Bu hareketin yönü herhangi bir yöne doğru olabilir fakat yatay yöndeki hareket genellikle daha fazladır.

Rüzgar hakkında kısa ve basit düzeydeki bilgilendirmeden sonra rüzgar oluşumuna sebep etkenler nelerdir, bunların “fizik” bilimiyle ilgisi nedir. Rüzgar oluşumun altında yatan fiziksel etmenler nedir onlara bakalım.

Rüzgar oluşumunda çokça yer edinen fiziksel kavramlardan birisi “basınç” kavramıdır. Basınç, birim yüzeye etki eden kuvvet olarak tanımlanmakta ve birimi kuvvet birimi/alan birimi (Newton/metre – N/m) olarak verilmektedir. 

Rüzgar’ın temel sebebi atmosfer basıncı farklılıklarıdır. Atmosfer basıncının yüksek olduğu bölgeden düşük olduğu bölgeye doğru bir hava hareketi olur. İşte bahsi geçen bu hareket rüzgardır. Aşağıdaki şekilde rüzgar oluşumu basitçe gösterilmiştir;



Bu basınç farkının oluşmasına neden olan şey ise genellikle Güneş’tir. Gün içinde güneş ışınları atmosferde çok düzgün bir dağılımla soğurulmaz. Kimi bölgeler daha çok enerji alırken kimi bölgeler daha az alabilir. Ve böylece atmosferde farklı sıcaklık bölgeleri oluşur.

Yukarıdaki resimde gördüğünüz şekilde soğuk bölgede aşağı doğru mavi oklar bulunmakta. Bu oklar soğuyan havanın alçalma eğiliminde olduğunu göstermektedir. Yani soğuk hava daha yoğun olup yere doğru çökmektedir. Bu durumda bu bölgede yüksek bir basın oluşur. Sıcak bölgedeki yukarı doğru kırmızı oklar ise yükselmekte olan havayı temsil etmektedir. Isınan hava yükselir ve bölgedeki basınç düşer. 

Böylece yüksek hava basıncının olduğu soğuk bölgeden sıcak bölgeye doğru hava akımı başlar. Bu olayda rüzgar olarak adlandırılır.
Rüzgar yönünü üzerinde dünyanın dönme hareketinin etkisi de vardır. Fakat olayları daha karışık hale getirmemek için bu konuya burada girmiyorum. Bu etki hakkında daha çok bilgi için “Coriolis kuvveti”ni araştırabilirsiniz. Rüzgar yönüne diğer bir etki ise “sürtünme” kuvvetidir.