Johann Gregor Mendel kimdir - Mendel Kanunları

Johann Gregor Mendel doğum tarihi 22 Temmuz 1822’dir. Mendel Avustralya İmparatorluğu sınırları içerisinde doğmuş olup 6 Ocak 1884 yılında hayata gözlerini yummuştur. Johann Gregor Mendel bir genetik bilimi uzmanı ve botanikçi olmakla birlikte yaşadığı dönemde rahiplik yapmış, mütevazi kişiliğiyle tanınmaktadır. Mendel genetik bilimini kuran kişi olarak tarihte yer almaktadır.

Johann Gregor Mendel yoksul bir köylü ailenin çocuğuydu. Ailesi Mendel eğitim alsın diye elinden gelen tüm imkânları sundu ancak ilkokuldan sonra Mendel maddi yetersizlikten dolayı okuyamamam eşiğine geldi. Öğretmenlerinin Mendel için iyi şeyler düşünmesi Johann Gregor Mendel’in burs bulması için yeterli olmadı. O yıllarda Mendel’in okuyabilmesi için tek bir çıkış yolu bulunuyordu. Bu çıkış yolu Mendel’in bir Katolik manastırına yazılmasıyla. Johann Gregor Mendel köyde çiftçilikle uğraşmak istemediğinden genetik dünyası için önemli bir olaya imza atarak manastıra yazıldı ve eğitim hayatına burada devam etmeye başladı. Okuldaki başarısı herkesi büyülemişti. Johann Gregor Mendel özellikle okul sıralarındayken botanik bilimine merak sarmış ve bu alanda çalışmalar yaparak eğitimcileri etkilemeyi başarmıştır.

Johann Gregor Mendel Okulu bitirdikten sonra bir okulda eğitmen olarak görev almayı çok istediyse de kalıtım üzerinde yapmış olduğu çalışmalar yöneticiler tarafından günah sayıldığından başvuruları hiçbir zaman kabul edilmemiştir. Mendel bu duruma çok üzülmüş olsa da asla çalışmalarını bırakmamış ve botanik bilimiyle manastırın bahçesinde uğraşmaya devam etmiştir. Mendel’in çalışmalar e-sorgu.org yaptığı yıllarda herkes yavruların anne ve babaya benzediğini biliyordu ancak bunun bilimsel bir açıklaması olmadığı için bu konuyu tartışmayı günah olarak ve yaratıcıya hakaret olarak görüyorlardı. Mendel tüm bu baskılara rağmen çalışmalarını bırakmadı ve bezelyeler üzerinde çeşitli deneyler yapmaya başladı.

Mendel bezelyeler üzerindeki deneylerine öyle bir açıklama bulmak için koyulmuştu. Johann Gregor Mendel 22 çeşit bezelyenin boylu-bodur, sarı-yeşil, yuvarlak-buruşuk gibi 7 çift karşıt özellikleri üzerinde yoğunlaştı ve bunları çaprazlayarak çeşitli deneyler yaptı.

Örneğin, boylu ve bodur çeşitlerim çapraz döllediğinde ilk kuşak melez ürünün tümüyle boylu olduğunu saptar. Melez ürünü kendi içinde dölleyerek elde ettiği ikinci kuşak ürünün büyük bir bölümünün boylu, küçük bir bölümünün e-sorgu.org ise bodur olduğu görülür. Mendel iki çeşit arasındaki oranı hesaplar: 1064 bitkinin yaklaşık 3/4′ü boylu, 1/4′ü bodurdur. Örneklem büyüklüğünden kaynaklanan olası hatayı göz önüne alan Mendel, oranı 3:1 olarak belirler

(1) Döllenmede boylu ve bodur bezelyelerin hangisinin dişi, hangisinin erkek olduğu, sonucu etkilememektedir. Başka bir deyişle özelliğin belirlenmesinde boylu erkek, bodur dişi çift ile bodur erkek, boylu dişi çifti eşdeğerdir.

(2) Dişi ya da erkek her canlı her özellik için biri başat, diğeri çekinik iki faktör taşır. Bezelye örneğinde, ilk kuşaktaki Bb melezinde ortaya çıkan B başattır, gizli kalan b çekiniktir.

(3) Dişi ve erkekte her üreme hücresi faktörlerden yalnızca birini taşır; öyle ki, her yavru iki faktörle dünyaya gelir. Kuramın bu temel ilkesine “Mendel’in ayırım yasası” denmiştir.

(4) İlk kuşaktaki melez (Bb) yavruların tümüyle boylu olması, faktörlerin döllenmede kaynaşmadığı, başat ya da çekinik her faktörün bireysel kimliğini koruduğunu gösterir. Nitekim ikinci kuşakta faktörlerin BB, Bb, bB ve bb olarak çıktığını görüyoruz.

“Mendel’in bağımsız çeşitler” diye bilinen bu yasası yavruların kimi kez ana ve babaya değil, geçmişteki atalarına benzeme olayım da açıklamaktadır. Şöyle ki, kuşaktan kuşağa gizil kalan çekinik faktörlerin birbiriyle birleşip ortaya çıkma olanağı vardır. Aynı şekilde yavrunun ana babadan birine daha çok benzemesi de başat ve çekinik faktörlerle açıklanan bir olaydır.