Anlam ve zaman kayması şimdiki zaman kipler

Bir kipin kendi anlamı dışında, bir başka kipin anlamını verecek bir biçimde kullanılmasına eylem kipinde anlam kayması ya da zaman kayması denir.

Anlam kaymasına uğrayan başlıca kipler şunlardır:

Şimdiki Zaman Kipinde Anlam Veya Zaman Kayması:

Şimdiki zaman kipi “-yor” geçmiş zaman, gelecek zaman ve geniş zaman kipi yerine kullanılabilir.

Örnek: 

ü  Onu yolda görüyor ve selam vermiyor. (Di’li geçmiş zaman yerine)

ü  Ninem, teyzeme bir mektup yazıyor ve beni şikayet ediyor. (Miş’li geçmiş zaman yerine)

ü  Her Pazar buraya geliyor ve bizimle sohbet ediyor. (Geniş zaman yerine)

ü  Ben yarın geliyorum. (Gelecek zaman yerine)

Geniş Zaman Kipinde Anlam Veya Zaman Kayması:

Geniş zaman kipi “-r,-ır,-ir,-ur,-ür,-ar,-er” geçmiş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman ve emir kipi yerine kullanılabilir.

Örnek:

ü  Günlerden bir gün kasabaya yaşlı başlı bir adam gelir. (Geçmiş zaman yerine)

ü  Merak etme, birazdan gelir. (Gelecek zaman yerine) 

ü  Şimdi sen de beni düşünür müsün? (Şimdiki zaman yerine)

ü  Oraya gider, Hamza’yı bulursun. (Emir kip yerine)

Gelecek Zaman Kipinde Anlam Veya Zaman Kayması:

Gelecek   zaman kipi “-acak, -ecek” geçmiş zaman, gereklilik ve emir kipi yerine kullanılabilir.

Örnek:

ü  Fatih İstanbul’u alacak ve Osmanlıların Balkanlar’daki varlığı kesinleşecek. (Geçmiş zaman yerine)

ü  Beni arayan Ayşe olacak. (Gereklilik kipi yerine)

ü  Burayı derhal temizleyeceksin. (Emir kipi yerine)