"Şeker Portakal" ve "Fareler ve insanlar" kitaplarına sansür

Bahçelievler'deki Behiye Doktor Nevhiz Işıl İlköğretim Okulu'nda görev yapan 7. sınıf Türkçe öğretmenine "Şeker Portakalı" kitabını okuttuğu için soruşturma açıldı.

Tüm dünyada çocukların ilgiyle okuduğu Brezilyalı yazar Jose Mauro de Vasconcelos'un Şeker Portakalı kitabı Milli Eğitim Bakanlığı'nın (MEB) İlköğretim okullarında okutulacak 100 Temel Eseri arasında yer alıyor. 1968 tarihli roman, fakir bir aile çocuğu olan Zeze'nin yaşadıklarını anlatıyor.

Behiye Doktor Nevhiz Işıl İlköğretim Okulu'ndaki 7. sınıf Türkçe öğretmeni de öğrencilerine performans ödevi olarak bu kitabı okumalarını istedi.

Velilerden biri, kitabı okuduğunu ve şok olduğunu belirterek kitabın Türk örf ve ananelerine aykırı içeriğe sahip olduğunu, içinde birçok argo sözcük ve küfür içerdiğini belirterek öğretmen hakkında soruşturma açılmasını istedi.

İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü de öğretmen hakkında kitabı neden tavsiye ettiği ile ilgili olarak soruşturma açtı. Soruşturma henüz tamamlanmadı.

Kitaba bakmadan soruşturma

Eğitim Sen 1 No'lu Şube Başkanı Barış Uluocak, il ve ilçe milli eğitim müdürlüklerinin kitabın 100 temel eser içinde olduğunu bilmeden, bunu araştırmadan böyle bir soruşturma açmasının "büyük bir cahillik olduğunu" belirtti:

"Okullarda cemaatler tarafından basılan bilimsel ve edebi niteliği tartışmalı birçok kitabın kontrolsüz şekilde dağıtılmasına göz yumulurken dünya çocuk edebiyatının en önemli eserlerinden birine soruşturma açılmasının bugünkü konjoktürü çok açık şekilde gösteriyor."

Velinin şikayetinde, kitabın ana karakteri Zeze'nin küfür ettiği bölüm alınırken arkasından gelen "Bunları kullanmak için yaşın çok küçük, hiç hoş değil" şeklindeki telkinler yer almıyor.

FARELER VE İNSANLAR'A SANSÜR İSTEĞİ

Türkiye Yayıncılar Birliği (TYB) John Steinbeck'in Fareler ve İnsanlar romanının İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nün Kitapları İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu tarafından sakıncalı bulunarak sansürlenmesi için başvuru yapılması üzerine bir açıklama yaptı.

İzmir Milli Eğitim Müdürlüğü'nün kurul kurarak kitap incelettirmesinin eleştirildiği açıklamada, bu durumun "sansürcü zihniyetin utanç verici bir örneği" olduğu ifade edildi.

"İzmir Milli Eğitim Müdürlüğü'nün kurul kurup 'ahlaki açıdan' kitap incelettirmesi, sansür talebinde bulunması ülkemizde sansürcü zihniyetin ne boyutlara ulaştığının çarpıcı ama utanç verici bir örneğidir. Umarız son örnek olacaktır."

Sansür kurulları engellensin

Açıklamada, Fareler ve İnsanlar'ın sansürlenmesini isteyen komisyonun kitabı yayımlayan yayınevlerini ve yayınevlerinin kitaplarındaki sakıncalı bölümlerin sayfalarını tek tek tespit ettiği ve Milli Eğitim Bakanlığı Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü'ne gönderildiği de vurgulandı.

TYB Milli Eğitim Bakanı Ömer Dinçer'e seslenerek bu tür komisyonların kurulmasının engellemesini istedi.

"Dinçer'in sansürcü komitelerin kurulmasını engellemesini, il milli eğitim müdürlerini, öğretmenleri Türkiye'nin başta Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi olmak üzere uluslararası birçok düşünce, ifade, vicdan ve din özgürlüğü ile hukukun üstünlüğü ilkesiyle ilgili sözleşmelerde imzası bulunan bir ülke olduğunu ve bu tür yasakçı, sansürcü girişimlere izin vermeyeceğini açıklamasını bekliyoruz."

"Ahlaki inceleme"

Steinbeck'in sözkonusu romanının Milli Eğitim Bakanlığı'nca hazırlanan liselerde okutulacak "100 Temel Eser Listesi"nde yer aldığını ve kitabın Türkiye'de en çok okunan romanlardan biri olduğunu hatırlatan TYB, "ahlaki incelemenin" sansür anlamına geldiğini belirtti.

"Tek tek şehirlerde öğretmenlerin kurul oluşturup Dünya Klasiklerini ahlaki açıdan incelemelerini ve yasak ya da sansür talebinde bulunmaları sansürcü zihniyetin tüm ülke çapında yaygınlaştırılması, iller düzeyinde kitap yasaklamaları yapılması anlamına gelmektedir."

Açıklamada, lise öğrencilerinin okuyacakları kitapları kendileri seçecek nitelikte insanlar olarak "Fareler ve İnsanlar'ın edebi öneminin, nasıl bir konu işlediğinin, ne kadar önemli hayat dersleri verdiğinin bilincinde" oldukları da yer aldı.

Nilay Vardar / bianet