Fuzûlî Mehmed oğlu Süleyman, Fuzûlî (d. Kerbela, 1480- 90? - ö.Kerbela, Bağdat,1556) Azeri asıllı Türk divan şairidir. Asıl adı Mehmet oğlu Süleyman'dır.Öğrenimi hakkında kesin bir bilgi olmayıp, eserlerinden İslami ilimler ve dil alanında çok iyi bir eğitim aldığı anlaşılmaktadır. Türkçe divanının önsözünde
“İlimsiz şiir temelsiz duvar gibidir, temelsiz duvar da değersizdir” demektedir.
Türkçe divanındaki şiirlerini Azeri lehçesinde yazmıştır. Aynı zamanda Arapça ve Farsça divanlarından bu dilleri de çok iyi bildiği anlaşılmaktadır.
Eserlerinde kullandığı dil dönemindeki divan şairlerine göre daha sade, anlaşılır bir Türkçedir. Halk deyişlerinden bolca yararlanmıştır.Bedensel zevklerden ziyade tasavvufi bir aşk, ehlibeyte duyulan özlem, ayrılık acısı şiirlerinin konusunu teşkil etmiştir. Duygu ve düşüncelerini çok içten ve lirik bir şekilde ifade etmeyi kolayca başarmıştır. Bu açıdan bakıldığında Türk şiirinde karşılaştırılabileceği tek şair Yunus Emre'dir. Leyla ve Mecnun mesnevisi aynı konuda yazılmış (Arapça ve Farsça dâhil) en iyi mesnevilerden biridir.İran şiirinden Hafız, Türk şiirinden ise Nesimi ve Nevai çizgisini en başarılı şekilde kemale erdirmiştir. Kendisinden sonra gelen bütün divan şairlerini etkilemiştir.Kanuni’nin Bağdat’ı fethinden sonra (1534) padişaha kasideler sunmuştur. Padişah tarafından beğenilen kasideler karşılığında 9 akçelik maaşla ödüllendirilmiştir. Maaşını alamayınca Şikâyetname’yi yazmıştır. Şikâyetname Fuzuli'nin en önemli eserlerinden biridir. Şikâyetnamesinde Fuzuli şöyle der:
Eserlerinde kullandığı dil dönemindeki divan şairlerine göre daha sade, anlaşılır bir Türkçedir. Halk deyişlerinden bolca yararlanmıştır.Bedensel zevklerden ziyade tasavvufi bir aşk, ehlibeyte duyulan özlem, ayrılık acısı şiirlerinin konusunu teşkil etmiştir. Duygu ve düşüncelerini çok içten ve lirik bir şekilde ifade etmeyi kolayca başarmıştır. Bu açıdan bakıldığında Türk şiirinde karşılaştırılabileceği tek şair Yunus Emre'dir. Leyla ve Mecnun mesnevisi aynı konuda yazılmış (Arapça ve Farsça dâhil) en iyi mesnevilerden biridir.İran şiirinden Hafız, Türk şiirinden ise Nesimi ve Nevai çizgisini en başarılı şekilde kemale erdirmiştir. Kendisinden sonra gelen bütün divan şairlerini etkilemiştir.Kanuni’nin Bağdat’ı fethinden sonra (1534) padişaha kasideler sunmuştur. Padişah tarafından beğenilen kasideler karşılığında 9 akçelik maaşla ödüllendirilmiştir. Maaşını alamayınca Şikâyetname’yi yazmıştır. Şikâyetname Fuzuli'nin en önemli eserlerinden biridir. Şikâyetnamesinde Fuzuli şöyle der:“Selam verdim rüşvet değildir diye almadılar.Hüküm gösterdim faydasızdır diye mültefit olmadılar.”
Çokça zikredilen beyitlerinden bazıları şunlardır:
Aşk imiş her ne var alemde / İlim bir kīl ü kāl imiş ancak.
Mende Mecnundan füzun âşıklık isti'dadı var / Âşık-ı sâdık menem Mecnunun ancak adı var
Hasılım yoh ser-i kûyunda belâdan gayrı / Garazım yoh reh-i aşkında fenâdan gayrı
Eyle sermestem ki idrak etmezem dünya nedir / Men kimem sâkī olan kimdir mey ü sahba nedir
Dest-bûsı arzusıyle ger ölsem dostlar / Kûze eylen toprağım sunun anınla yâre su
Ya rab belâ-yı aşk ile kıl mübtelâ meni / Bir dem belâ-yı aşktan etme cüdâ meni
Yılda bir kurban keser halk-ı âlem ıyd içün / Dem-be-dem saat-be-saat men senün kurbanınam.
Ger derse Fuzûlî ki “güzellerde vefâ var” / Aldanma ki şâir sözü elbette yalandır
Canımı cânân eğer isterse minnet cânıma / Can nedir kim, ânı kurban etmeyem cânânıma
Başlıca eserleriHadikatü's-Süeda (Kerbela olayını anlatan düzyazı)
Sıhhat u Maraz (tıp bilgileri)
Leyla vü Mecnun (3096 beyitlik mesnevi)
Beng ü Bade (444 beyitlik Türkçe mesnevi)
Şikâyetname(nesir türündedir)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Lütfen Yorumunuzun anlaşılır ve imla kurallarına uygun olmasına dikkat ediniz.