Basıncı Etkileyen Faktörler - İklim ve basınç

BASINÇ
Yerçekimi etkisi ile atmosferi oluşturan gazların belirli bir ağırlığı vardır. Bu ağırlığa atmosfer basıncı denir. Normal hava basıncı, 45º enlemlerinde, deniz seviyesinde, 15º sıcaklıkta ölçülen basınca denir. Normal hava basıncı 1013 milibar yada 760Hg/mm.

Basınç

Alçak Basınç Yüksek Basınç
(Siklon) (Antisiklon)



Basıncı Etkileyen Faktörler

Sıcaklık
(Termik kökenli basınçlardır) Ekvator-Termik alçak basınç,
Kutuplar-Termik yüksek basınç

Yükselti Yükselti arttıkça basınç düşer

Yoğunluk Yoğunluk arttıkça basınç artar

Yerçekimi Kutuplara gidildikçe basınç artar

Mevsim Sıcaklıktan dolayı basıncı etkiler
Dinamik Etmenler Günlük hareketten dolayı dinamik basınçlar oluşur



Basınçların Özellikleri

Alçak Basınçlar Yüksek Basınçlar
* Yükselici hava hareketi.
* Hava hareketi çevreden merkeze doğrudur.
* Hava, kapalı, rüzgarlı ve yağışlıdır. * Alçalıcı hava hareketi.
* Hava merkezden çevreye doğru.
* Hava, kurak, açık, güneşli, durgundur.
Termik Alçak Basınç
Basınç düşük, sıcaklık yüksektir. Oluşum nedeni ısınmadır (Ekvator). Termik Yüksek Basınç
Oluşum nedeni soğumadır. Sıcaklığı düşürür (Kutup).
Dinamik Alçak Basınç
Oluşum nedeni dünyanın günlük hareketidir. Sıcaklığı düşürür, yağış yapar. Dinamik Yüksek Basınç
Ters Alizelerin 30º enlemlerinde sapmaya uğrayıp alçalması ile olur. Isıtıcı etki yapar.

RÜZGARLAR
Yüksek basınçtan, Alçak basınca olan hava akımına rüzgar denir. Rüzgar hızı Anemometre ile ölçülür.

Rüzgarların Özellikleri
Rüzgarın Hızı a.Basınç Farkı: Hızı etkileyen temel faktördür. Basınç farkı ne kadar fazla ise hız o kadar artar.
b.Basınç Merkezlerinin Yakınlığı: Basınç merkezleri arası mesafe arttıkça rüzgarın şiddeti azalır. Mesafe azaldıkça şiddet artar.
c.Dünyanın Günlük Hareketi: Rüzgarın esiş yönünü etkileyerek hızlarını azaltır.
d.Yer şekilleri: Dağlık ve engebeli yerlerde sürtünme arttığından hız azalır. Denizlerde rüzgar hızı daha fazla olur.
Rüzgarın
Yönü Rüzgarlar estikleri yönlere göre isimlendirilir. (Batı rüzgarları).
* Bir bölgede rüzgarın en çok estiği yöne, hakim rüzgar yönü denir. Yer şekillerine bağlıdır.
Rüzgar Frekansı
(Esme Sayısı) * Bir yerde, rüzgarın esiş sıklığına denir.
* Rüzgarın esme süresinin oranı ile ifade edilir.
* Estiği yönleri belirten şekle “rüzgar gülü” denir.
Not: Bir yerin rüzgar gülünden, o yerin hakim rüzgar yönü ve yer şekillerinin uzanışı öğrenilir.

Rüzgarlar
Sürekli Rüzgarlar Büyük basınç merkezleri arasında yıl boyunca eser.
1.Alizeler: DYB’dan TAB’a eserler (30º-0º).
Tarihte “Ticaret rüzgarları” denir. Kıtaların doğusuna yağış bırakırlar.
2.Batı Rüzgarları: 30º’den 60º’ye eserler. Orta kuşakta, karaların batı kıyılarına bol yağış getirirler. K.Batı Avrupa’nın ılıman okyanus iklimi bu sayede oluşur.
3.Kutup Rüzgarları: Kutuplardan 60º’ye eser. Soğuk ve kurutucu etki yapar.
Mevsimlik (Muson) Rüzgarları Kıta ve okyanuslar arası mevsimlik ısınma farkından meydana gelir. Yazın karaya, kışın denize eser(Devirli rüzgarlarda denir,GD.Asya)
a.Yaz Musonu: Denizden karaya eser. Yamaç yağışları görülür (Bol yağış olur).
b.Kış Musonu: Karalardan denizlere doğru eser. Soğuk ve kurudur, yağış olmaz.
Yerel Rüzgarlar Günlük ısınma farkları ile oluşur. Etki alanı dar, esiş süresi az olur.
a.Meltemler: Kara-Deniz, Dağ-Vadi.
b.Sıcak Yerel Rüzgarlar: Fön, Sirikko, Hamsin, Samyeli, Lodos.
c.Soğuk Yerel Rüzgarlar: Mistral, Bora, Poyraz, Karayel, Krivetz.