T.b.m.m'nin açılması ve gelişen siyasi olaylar

TBMM’NİNAÇILMASI

(23 NİSAN 1920)

TBMM’nin Açılış Amaçları:

1-Milli iradeyi egemen kılmak

2-Ulusal güçleri bir arada tutmak

3-Bağımsızlığı sağlamak

4-Bağımsızlı ve egemenliği sağlayacak otorite ve gücü oluşturmak

TBMM’ye öncelikle, işgal dolayısıyla İstan­bul’dan kaçıp gelen mebuslar kabul edilerek; meclis Meclis-i Mebusanın devamı gibi gösterilmiştir.

Mustafa Kemal’in Meclisin Çalışma Şartlarını Belirlemek İçin Meclise Sunduğu Öneri:

1-TBMM’nin fevkinde hiç bir güç yoktur.

Açıklama:

1-TBMM bütün güçlerin üzerinde kabul edilmiştir.

2-İstanbul’daki otorite meclis otoritesinin altında kabul edilmiş­tir.

2-Hükümet kurmak gereklidir.

Açıklama:

1-Bu madde meclisin kuruculuk yönünü gösterir

3-Geçici olduğu bildirilerek bir hükümet başkanı tanımak; ya da padişah vekili çıkarmak doğru de-ğildir.

Açıklama:

1-Bu madde açılan meclisin daimi olduğunu vurgu­lamaktadır.

4-Mecliste yoğunlaşan ulusal iradenin yurdun alın yazısına doğrudan doğruya el koymasını kabul et-mek temel ilkedir.

5-Yasama ve yürütme TBMM’ye aittir.

Açıklama:

1-18 Eylül 1920’de kurulan İstiklal Mahkemeleri­nin üyeleri de milletvekillerinden oluştuğundan dolayı yargı da meclisin eline geçmiştir.

2-Yasam, yürütme ve yargının mecliste toplanma­sına güçler birliği ilkesi denilir.

3-Güçler birliği ilkesi olağan üstü durumdan dolayı kabul edil­miştir. Hızlı karar alınıp; alınan kararların hızlı uygulanması amaçlanmıştır.

4-Güçler birliği ilkesi demokrasiye uygun değildir. Demokrasiye uygun olan kuvvetler ayrılığı ilkesi 1961 Anayasası ile kabul edilmiştir.

6-Meclisten seçilecek bir kurul meclis adına hü-kümet işlerine bakar. Oluşturulan bu İcra Vekilleri Heyetinin başkanı meclisin de başkanıdır.

Açıklama:

1-Kurulan bu sisteme meclis hükümeti sistemi deni­lir. Bu sis­temde bakanlar meclisten tek tek seçilir.

2-Meclis hükümeti sisteminde hükümet üyeleri meclisten tek tek seçildiğinden dolayı hükümetin kurulması gecikir; dolayısıyla da yürütme olumsuz etkilenirdi.

3-Meclis hükümeti sistemi cumhuriyet ilan edilene kadar devam etmiştir.

4-Saltanat devam ettiğinden dolayı devlet başkan­lığı kurumu oluşturulamamıştır. Meclis başkanlığı ile hükümet başkanlığı aynı kişide toplanmıştır.

7-Padişah ve halife baskı ve zordan kurtulduğu za-man, meclisin düzenleyeceği yasal ilkeler doğrultu­sunda yerini alır.

Açıklama:

1-Birliğe ihtiyaç duyulan bu dönemde padişahlık ve halifelik kurumunun açıkça karşısına geçilmemiştir.

2-Bu madde ileride saltanat ve halifeliğin kaldırıla­bileceğini göstermektedir. Çünkü padişah ve halife­nin durumunu meclisin belirleyeceği dile getiril­miştir.

NOT: Bu önerge Teşkilat-ı Esasiye Kanunu kabul edilene kadar meclisin çalışma şartlarını belirle-miştir.

TBMM’ni Açılmasının Önemi:

1-Milli egemenlik ilkesi kurumlaştı

2-Halkçı, ulusçu ve demokratik bir Türk devleti o-luştu

3-Temsil heyetinin görevi sona erdi

4-Ulusal örgütlenme tamamlandı

TBMM’nin Özellikleri:

1-İhtilalcidir: İstanbul’daki otoriteye rağmen mec­lis açılmış, yeni bir devlet oluşturulup; hıyanet-i vata­niye gibi kanunlar çıkarılmıştır.

2-Kurucudur: Yeni bir hükümet ve yeni bir devlet ortaya çıkarılmış; bir devlet için gerekli olan ka­nunlar ve anayasa hazırlanmıştır.

3-Halkçı, demokratik ve ulusçudur.

4-Milli egemenlik ilkesi temel ilkedir.

5-Güçler birliği ilkesi kabul edilmiştir

6-İstiklal mahkemelerini kurmakla yargı gücünü ortaya koymuştur.

7-Kurtarıcı bir meclistir.

8-Meclis hükümeti sistemi kabul edilmiştir.

9-İlk meclisteki vekiller arasında fikir birliği yok­tur. Misak-ı Milli (bağımsızlık) birleştikleri tek fikirdir. Meclisin bu özelliğinden dolayı da bu mec­lis inkı­lapları yapmaya uygun değildir. Saltanatı kaldır­ması, bu meclisin inkılapçı olduğunu göster­mez. Çünkü saltanatın kaldırılması Lozan öncesinin olağan üstü durumundan kaynaklanmıştır.

10-İlk ilişkilerini Rusya ile kurdu ve ilk elçisini Rusya’ya gönderdi.

11-30 Nisan 1920’de varlığını dünya devletlerine duyurdu.

TBMM’ni Otoritesini Artırma Çalışmaları:

1-İstanbul hükümetinin çalışmaları yok sayıldı

2-Otoriteyi artırıcı tedbirler alındı

3-Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı

4-İstiklal mahkemeleri kuruldu

5-İsyanlar bastırıldı

6-Anayasailan edildi

TBMM’ni Birliği Sağlama ve Devam Ettirme Çalışmaları:

1-Devrimler savaş sonrasına bırakıldı

2-Meclis-i Mebusanın üyeleri TBMM’ye kabul edildi

3-Kurulan devletin yeni bir cumhuriyet olduğu a-çıkça ifade edilmedi

4-Güçler birliği ilkesi kabul edildi

5-Padişah ve halifeye karşı, savaş bitene kadar açık-ça tavır takınılmadı

I. Meclis23 Nisan 1920 ile 1 Nisan 1923 tarihleri arasında çalışmıştır. 11 Ağustos 1923’de ise II. Meclis çalışmalarına başlamıştır.

I. Meclisin Yenilenme Nedenleri:

1-Devlet sisteminin geliştirilmesi ve barıştan sonra izlenecek olan politikaların belirlenmesi konusunda millet vekilleri­nin anlaşmazlığa düş­mesi.

2-İtilaf devletlerinin Lozan görüşmelerini keserek Türkiye’deki tartışmalı ortamdan yararlanmak is­temesi

3-Meclisin savaş döneminde yıpranmış olması

4-Meclisin inkılapları yapmaya uygun olmayışı